Όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου L.N.G

Μπροστά σε νέα δεδομένα βρίσκεται η κοινωνία και οι αρχές  της Αλεξανδρούπολης και του Έβρου μετά την ανακοίνωση ένταξης του έργου του πλωτού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου L.N.G στη διαδικασία του νόμου για τις στρατηγικές επενδύσεις (fast track). Αλήθεια όμως, τι και πόσα γνωρίζει ο κόσμος της περιοχής για αυτό το έργο; Πότε και σε ποιο μέγεθος έχει διεξαχθεί ανοιχτή συζήτηση, δημόσια διαβούλευση, ημερίδες και εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών της πόλης και του Έβρου για ένα έργο που εκ της φύσεώς του επιφυλάσσει μεγάλους κινδύνους; Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ένας τερματικός σταθμός Υ.Φ.Α ορίζεται από την Ε.Ε Νομοθεσία (οδηγία 96/827 Ε.κ.) σαν μία από τις πιο επικίνδυνες εγκ/σεις, μια εγκατάσταση SEVEZO II. Η οδηγία 96/82 Ε.Κ ονομάζεται Sevezo II αφορά την πρόληψη και καταστολή βιομηχανικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης. Ψάξαμε και παρουσιάζουμε σήμερα γενικά στοιχεία για το έργο, τους κινδύνους, τις επιπτώσεις, τις αποστάσεις αποκλεισμού και τις προβλεπόμενες εγκαταστάσεις ασφαλείας.

Γενικά στοιχεία:
Το 2020 εκτιμάται ότι το 30% της κατανάλωση φυσικού αερίου θα καλύπτεται από την αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Στην Ελλάδα σε πλήρη λειτουργία βρίσκεται σήμερα ο τερματικός σταθμός Υ.Φ.Α (υγροποιημένου φυσικού αερίου) της Ρεβυθούσας και είναι μία από τις τρείς πηγές τροφοδοσίας του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φ.Α. και συγκαταλέγεται στους 13 αντίστοιχους σταθμούς Υ.Φ.Α που λειτουργούν στη Μεσόγειο.
Ο ιδιωτικός τομέας δραστηριοποιείται πλέον έντονα με τη δημιουργία τερματικού σταθμού Υ.Φ.Α. στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξ/πολης από τον όμιλο Καπελούζου για την δημιουργία πλωτού τέρμινα Υ.Φ.Α στην θαλάσσια περιοχή 10 χλμ. Ν.Δ της Μάκρης και με αγωγό υποθαλάσσιο θα καταλήγει σε χερσαίες εγκ/σεις στην περιοχή Αμφιτρίτης.
Παρόμοιος σταθμός αναμένεται να κατασκευαστεί στην περιοχή του νέου λιμανιού Ν.Καρβάλης Καβάλας.
Το ενδιαφέρον παρουσιάζεται ιδιαίτερο από τον ιδιωτικό τομέα γιατί:
- Αναμένεται εμπορική  αξιοποίηση των κοιτασμάτων Κύπρου και σε δεύτερη φάση, της Ν. Κρήτης.
- Υπάρχει γρήγορη ανάπτυξη αγοράς L.N.G που φιλοδοξεί να σπάσει τις τιμές του μαύρου χρυσού και του Φ.Α που διοχετεύεται στις αγορές μέσω διαφορετικών αγωγών αλλά και λόγω της ευελιξίας στην μεταφορά, καθώς δεν υπάρχουν δεσμεύσεις από μακροχρόνιες συμβάσεις.
Κύριες πηγές φυσικού αερίου σήμερα είναι: Ρωσία, Αλγερία, Αυστραλία, Ινδονησία, Λιβύη, Μαλαισία, , Νιγηρία, Κατάρ.
Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν 60 περίπου τερματικοί σταθμοί L.N.G.
Ο κύκλος toυ L.N.G αφορά τέσσερα στάδια: εξόρυξη και παραγωγή, υγροποίηση-μεταφορά στο σημείο υγροποίησης στον τελικό προορισμό, παραλαβή-αποθήκευση και αεροποίηση στον τελικό προορισμό.
Εκτιμάται ότι οι κεφαλαιακές  επενδύσεις  στο L.N.G  να φτάσουν τα 229 δις δολάρια κατά την περίοδο 2013 -2017 παγκόσμια. Ακόμα ότι το παγκόσμιο εμπόριο L.N.G. θα αυξηθεί από 310 δις μ3 το 2011,  στα 570 δις μ3 το 2020  και 880 δις μ3 το 2030.
Ο παγκόσμιος  στόλος μεταφοράς L.Ν.G αριθμεί σήμερα πλοία μεταφοράς 53 εκ. μ3, ενώ ως το 2030 υπολογίζεται να αυξηθεί από τα 360 πλοία που είναι σήμερα, στα 900, με χωρητικότητα τα 90 εκ. μ3.
Το Ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο, φιλοδοξεί να κυριαρχήσει στις θαλάσσιες μεταφορές L.N.G, με  τεράστια προσδοκόμενα έσοδα (ναύλος 90.00 δολ./   ημέρα και με στόχο τα 120.000 δολ./ημέρα).
Τα μισά πλοία L.N.G που ναυτολογήθηκαν το τελευταίο διάστημα, είναι Ελληνικά.
Οι ναυτηλιακές Ελληνικές Εταιρείες ελέγχουν το 9,1% της παγκόσμιας μεταφορικής δυνατότητας το 2013 έναντι του 7,4% του 2012.
Το τεράστιο ενδιαφέρον του εφοπλιστικού κεφαλαίου καταδεικνύεται από το ότι στα ναυπηγεία Κορέας, ειδικά στην ναυπήγηση πλοίων L.N.G από τα 82 νέα πλοία, τα 38  ανήκουν σε  ΄Ελληνες εφοπλιστές.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΥΓΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
Το Φυσικό αέριο περιλαμβάνει κυρίως μεθάνιο αλλά μπορεί να περιλαμβάνει αιθάνιο, προπάνιο και βαρύτερους υδρογονάνθρακες που έχουν μτατραπεί προσωρινά σε υγρή μορφή για να διευκολυνθεί η αποθήκευση και η μεταφορά.
Είναι άοσμο,  μη τοξικό, υγροποιείται με πίεση κοντά στην ατμόσφαιρα και ψύξη στους – 161 β. C. Κατά την διάρκεια της υγροποίησης απαιτείται επεξεργασία για αφαίρεση προσμίξεων που δεν δημιουργούν στερεές ουσίες.
Το Υ.Φ.Α, αν χυθεί στο νερό επιπλέει και  εξατμίζεται, γιατί είναι ελαφρύτερο από το νερό. Οι ατμοί είναι εύφλεκτοι και μπορεί κάτω από ορισμένες συνθήκες να δημιουργήσουν έκρηξη.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΓΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
Ο συχνότερος  αναμενόμενος κίνδυνος ανάφλεξης είναι από φλόγες και σπινθήρες. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την ασφάλεια των τερματικών σταθμών Υ.Φ.Α είναι σε συζήτηση για πολλές δεκαετίες.
Το πρώτο ατύχημα Υ.Φ.Α., έγινε στο Κλήβελαν το 1944 με 128 νεκρούς και δημιούργησε φόβους που υπάρχουν μέχρι σήμερα. ΄Εγιναν βελτιώσεις αλλά παρ΄όλα αυτά, σοβαροί κίνδυνοι παραμένουν γιατί το Υ.Φ.Α είναι ασταθές και συνήθως μεταφέρεται και αποθηκεύεται σε μεγάλες ποσότητες
Ενας τερματικός σταθμός Υ.Φ.Α ορίζεται από την Ε.Ε Νομοθεσία (οδηγία 96/827 Ε.κ.) σαν μία από τις πιο επικίνδυνες εγκ/σεις, μια εγκατάσταση SEVEZO II . Η οδηγία 96/82 Ε.Κ ονομάζεται Sevezo II και αφορά την πρόληψη και καταστολή βιομηχανικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης.

ΦΥΣΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΟΥ Υ.Φ.Α.
Οι γενικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν αναφλεξιμότητα-κατάψυξη και ασφυξία. Το φυσικό αέριο εύφλεκτο και η ανεξέλεγκτη απελευθέρωση Υ.Φ.Α, δημιουργεί κινδύνους πυρκαϊάς, λίμνης ‘ή σε περιορισμένους χώρους κινδύνους έκρηξης.
Α. Πυρκαϊά λίμνης (fire pool), είναι από τους σοβαρότερους κινδύνους.  Είναι φωτιά στροβιλώδους διάδοσης που καίει πάνω από μια οριζόντια λίμνη εξατμιζόμενου καυσίμου. Μπορεί να είναι στατική ή ταχέως εξαπλομένη πυρκαϊά.  Αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες σε γρήγορο χρόνο και η θερμική ακτινοβολία μπορεί να τραυματίσει ανθρώπους και να κάνει ζημιά σε ιδιοκτησίες που βρίσκονται σε σημαντική απόσταση από την πυρκαϊά λίμνης.
Β. Διασπορά, ανάφλεξη και έκρηξη ατμών Υ.Φ.Α.
Το Υ.Φ.Α αν διαρρεύσει υγροποιείται γρήγορα και δημιουργεί ένα νέφος ψυχρών ατμών φυσικού αερίου. Ο όγκος του αυξάνει 600 φορές αναμειγνύεται με τον αέρα, ψύχει τον αέρα, σχηματίζει νέφος και δεν διαλύεται. Τα νέφος  ταξιδεύει μέχρι να συναντήσει πηγή ανάφλεξης.

Γ. ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ
Το νέφος ατμών Υ.Φ.Α., μπορεί να επεκταθεί σε μεγάλες αποστάσεις ανάλογα με καιρικές συνθήκες και μορφολογία εδάφους. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν δύο είδη ζωνών ασφαλείας γύρω από τον τερματικό σταθμό και εγκαταστάσεις Υ.Φ.Α.:
Η θερμική ζώνη ασφαλείας αποκλεισμού επεκτείνεται σε μια απόσταση όπου η θερμική ακτινοβολία από πιθανή φωτιά είναι κάτω από 1600 B.T.U/H
H ζώνη ασφαλείας για νέφος ατμού Υ.Φ.Α που είναι η μεγίστη απόσταση που το νέφος ατμού μπορεί να ταξιδέψει και να εξακολουθεί να παραμένει εύφλεκτο.
Και οι δύο αυτές ζώνες είναι σημαντικές και περικλείουν μεγάλους κινδύνους. Να σημειωθεί ότι η έκταση μέσα στις δύο ζώνες ασφαλείας σύμφωνα με την Αμερικανική Νομοθεσία θα πρέπει να ανήκουν ή να ελέγχονται από τους φορείς εκμετάλλευσης των εγκ/σεων Υ.Φ.Α.
Η μελέτη που έγινε από την Ομοσπονδιακή Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας της Καλιφόρνιας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι άτομα που ζουν  σε απόσταση  3 μιλίων (5 χλμ.) από ένα τερματικό σταθμό Υ.Φ.Α. βρίσκονται σε κίνδυνο.
Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να υπάρχει μία ζώνη ασφαλείας, τουλάχιστον 5 χλμ. μεταξύ τερματικού σταθμού Υ.Φ.Α και μιας κατοικημένης περιοχής
Αντίστοιχη έκθεση διαπιστώνει ότι η μεγίστη επίδραση θερμικής ακτινοβολίας από πυρκαϊά σε μια δεξαμενή μεταφοράς Υ.Φ.Α. χωρητικότητας 200.000 μ3 οδηγεί σε 50% απώλεια ζωής σε απόσταση 3,7 χλμ. από την πηγή πυρκαϊάς.
Κίνδυνος υπάρχει από τα κρυογενικά εγκαύματα – άμεση κατάψυξη -161 β C, που αφορά την άμεση επαφή προσωπικού. Ακόμα, κίνδυνος ασφυξίας από μεγάλη κλίμακα απελευθερωμένου Υ.Φ.Α αλλά και κίνδυνοι τρομοκρατίας και σεισμών.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ Υ.Φ.Α
Σχετίζονται με την διαρροή Υ.Φ.Α., περιορίζονται στη φωτιά και τις επιπτώσεις κατάψυξης κοντά στην πιθανή κηλίδα. Πάντως το Υ.Φ.Α. διαλύεται εντελώς, μη αφήνοντας υπολείμματα.
Κοντά σε δασικές εκτάσεις, υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιών.
Για την μετατροπή Υ.Φ.Α. πάλι σε αέρια μορφή, χρησιμοποιούνται τεράστιες ποσότητες θαλάσσιου νερού σαν πηγή θερμότητας. Χρησιμοποιείται το θαλάσσιο νερό σε συνεχή βάση που απορρίπτεται στη θάλασσα, είναι πιο ψυχρό και χημικά επεξεργασμένο από το κανονικό θαλάσσιο  νερό, με συνέπεια να επιρρεάζεται η θαλάσσια ζωή και η ποιότητα των θαλάσσιων υδάτων.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΦΑΛΕΙΑΣ Υ.Φ.Α.
Υπάρχουν τέσσερις απαιτήσεις για την ασφάλεια:
- Πρωτεύον προστατευτικό περίβλημα
- Δευτερεύον προστατευτικό περίβλημα
- Σύστημα διασφάλισης
- Αποστάσεις ασφαλείας και αποκλεισμού
- Οι κανονισμοί στην  τελευταία κατηγορία απαιτούν πάντοτε ότι οι εγκ/σεις Υ.Φ.Α θα πρέπει να τοποθετούνται σε ασφαλή απόσταση από τις γειτονικές βιομηχανίες, κοινοτικές και άλλες δημόσιες περιοχές.
- Πρέπει να πληρούνται οι ζώνες ασφαλείας και οι ζώνες αποκλεισμού για δεξαμενόπλοια εν πλώ ή αγκυροβολημένα.
- Οι αποστάσεις στις δύο ζώνες ασφαλείας υπολογίζονται με διαφορετικές παραμέτρους.
- Π.χ στη Ρεβυθούσα, οι ατμοί Υ.Φ.Α. είναι επικίνδυνοι σε ακτίνα 4.833 μ. από τερματικό σταθμό για διαρροή 14.300 μ3 Υ.Φ.Α., ενώ στην Ιρλανδία υπολογίζονται στα 12,4 χλμ.
- Οι ζώνες ασφαλείας διαφέρουν για πλοία εν πλώ, που μπορεί να είναι από 1 – 3 μίλια.
- ΄Οσον αφορά τώρα τις επιδόσεις ασφαλείας Υ.Φ.Α., το ιστορικό των τερματικών σταθμών στην ξηρά, είναι διαφορετικών εκτιμήσεων ως προς την ασφάλεια.
- Σήμερα όπως είπαμε, υπάρχουν 60 τερματικοί σταθμοί και πάνω από 150 εγκ/σεις αποθήκευσης παγκοσμίως.
Από το 1944 έγιναν 13 πολύ σοβαρά ατυχήματα, με τελευταία το 1977, 1979, 2004 και 2005.
Ως προς την βιομηχανία ναυπήγησης δεξαμενοπλοίων Υ.Φ.Α., φαίνεται ότι έχουμε καλές επιδόσεις ασφάλειας για τα τελευταία 40 χρόνια που κυρίως οφείλονται στα, διπλά κύτους, πλοία.
ΓΝΩΜΗ - Γιώργος Πανταζίδης
http://www.gnomionline.gr/