Το σχολείο, ως μία μικρογραφία της κοινωνίας μας, όπως συχνά χαρακτηρίζεται, είναι εκείνος ο χώρος που ένα παιδί, από πολύ τρυφερή ηλικία, ξεκινά να κοινωνικοποιείται, να μαθαίνει, να ανακαλύπτει, να διακρίνεται, να απογοητεύεται, να ζει πολλές ώρες της καθημερινότητάς του. Όλα αυτά, πάντοτε σε μία αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές του, μέσα από την οποία πολλές φορές δημιουργούνται φιλίες ζωής. Ωστόσο, αυτή η σχέση, δεν είναι πάντοτε ρόδινη.
Τι ακριβώς σημαίνει σχολικός εκφοβισμός (school bullying); Επιστημονικώς, σύμφωνα με την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η εσκεμμένη και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την πρόκληση σωματικού ή και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. Γενικώς ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να περιλαμβάνει σωματική βία (χτυπήματα, γροθιές κ.ά.), απειλές, εκβιασμούς, πειράγματα, «φαρμακερά» παρατσούκλια, κοροϊδία, διάδοση φημών, εσκεμμένο αποκλεισμό κάποιων παιδιών από κοινωνικές και σχολικές δραστηριότητες, σεξουαλική παρενόχληση, κλοπές των αντικειμένων του θύματος ή πρόκληση ζημιών σε αυτά.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το 8,5% των μαθητών αναφέρει ότι υφίσταται εκφοβισμό δύο-τρεις φορές τον μήνα, ενώ το 15,8% αναφέρει ότι εκφοβίζει τους άλλους δύο-τρεις φορές τον μήνα.
Μικροί «νταήδες»
Δυστυχώς, το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο στα σχολεία του Έβρου. Ίσως, ωστόσο, να είναι πιο περιορισμένο, σε σύγκριση με τα σχολεία των μεγάλων πόλεων της χώρας. Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι σύμφωνα με τους αρμόδιους, το φαινόμενο καταγράφεται και σε δημοτικά σχολεία, κι ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό, απ’ ό,τι σε γυμνάσια και λύκεια.
Πρόσφατο παράδειγμα. Πριν από λίγες εβδομάδες, σε δημοτικό σχολείο της Αλεξανδρούπολης, ένα περιστατικό αναστάτωσε γονείς και εκπαιδευτικούς. Μία παρέα μαθητών μεγαλύτερης τάξης, οδήγησαν έναν μαθητή της πρώτης δημοτικού πίσω από το σχολείο και του επιτέθηκαν, καταφέρνοντάς του αρκετά χτυπήματα. Το συμβάν αυτό προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση, όχι μόνο στους γονείς του θύματος, αλλά σε όλη τη σχολική κοινότητα και στους γονείς των παιδιών, οι οποίοι έντρομοι άκουσαν από τα παιδιά τους να τους μεταφέρουν όσα εκτυλίχθηκαν στην αυλή του σχολείου τους.
Το θέμα σήμερα βρίσκεται σε φάση διευθέτησης, μετά από παρέμβαση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Έβρου, σε συνεργασία με τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό που υπάρχει σε κάθε σχολείο για θέματα bullying, αλλά και με την υπεύθυνη εκπαιδευτικό του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων, που λειτουργεί για όλο τον Έβρο.
Όπως σημείωσε μιλώντας στη «ΓΝΩΜΗ» η προϊσταμένη της Α’βάθμιας Εκπαίδευσης Έβρου Θεσσαλία Κεχαγιά, σε ό,τι αφορά στα δημοτικά σχολεία του Έβρου, υπάρχουν κάποια περιστατικά, δεν έχουν όμως τη σοβαρότητα και τη συχνότητα άλλων περιοχών της χώρας. Όποτε εμφανίζονται τέτοιες περιπτώσεις, αφορούν και σε φραστικό, αλλά και σε σωματικό bullying, ενώ υπάρχει άμεση κινητοποίηση και η ανάλογη διαχείριση από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς. Ωστόσο, κάποια περιστατικά, δεν αποτελούν πάντοτε προϊόν εκφοβισμού, αλλά είναι γεγονότα μικρής σημασίας, που συμβαίνουν πάνω στο παιχνίδι, μια και μιλούμε για μικρά παιδιά. Πάντως, σύμφωνα με την κα Κεχαγιά, κάθε συμβάν μπαίνει κάτω από το ‘μικροσκόπιο’ των εκπαιδευτικών, οι οποίοι, όπως λέμε, ‘έχουν το νου τους’ προσπαθώντας να προλάβουν καταστάσεις. Να σημειωθεί πως στα δημοτικά του Έβρου, πέρα από τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό για αυτά τα ζητήματα, λειτουργούν και ομάδες πρόληψης μέσα από διάφορες δράσεις και πάντα υπό την καθοδήγηση εκπαιδευτικών.
Τα λύνουν μόνοι τους;
Μία ομάδα μαθητών γυμνασίου της Αλεξανδρούπολης επιτέθηκαν πριν λίγο καιρό σε έναν συμμαθητή τους, με αποτέλεσμα να υπάρξει εμπλοκή και μικροτραυματισμοί. Ωστόσο, αυτό είναι σχεδόν ένα μεμονωμένο περιστατικό, αφού ελάχιστα τέτοια γεγονότα έχουν αναφερθεί σε γυμνάσια και λύκεια του νομού μας, σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Β’βάθμιας Εκπαίδευσης Έβρου Στέργιο Αποστολακούδη. Όπως τονίζει, «ίσως επειδή μιλάμε για μεγαλύτερα παιδιά, να λύνουν τις διαφορές τους εκτός σχολικού περιβάλλοντος, μόνοι τους». Πάντως, μέσα από τη δομή του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων, σε συνεργασία με το Σύλλογο Διδασκόντων και το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του κάθε σχολείου, πραγματοποιούνται συχνά ενημερωτικές συναντήσεις για αυτά τα θέματα, με τη συμμετοχή αρκετές φορές και ειδικών ψυχολόγων.
Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος: Το απόστημα του bullying πρέπει να σπάσει
«Το απόστημα του bullying πρέπει να σπάσει. Θέλουμε να έρθουν στην επιφάνεια όχι μόνο τα περιστατικά εκφοβισμού μεταξύ των παιδιών, αλλά και να ρίξουμε φως στις γενεσιουργές αιτίες του» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος μιλώντας στην ημερίδα που συνδιοργανώθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης από «Το Χαμόγελο του Παιδιού» και την Πρεσβεία της Σουηδίας στην Αθήνα.
Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, όπως είπε ο Υφυπουργός Παιδείας, έχει θέσει το ζήτημα της αντιμετώπισης του σχολικού εκβιασμού σε μια από τις πρώτες θέσεις των προτεραιοτήτων του και για αυτό το λόγο θέλει να συμβάλλει αποτελεσματικά στην εκρίζωση του εκφοβισμού μεταξύ των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό, εξάλλου, προσδοκά στην ανταλλαγή απόψεων με τη σουηδική πλευρά που έχει κατέχει εμπειρία και έχει αναπτύξει τεχνογνωσία στην αντιμετώπιση του φαινομένου.
Παράλληλα, ο κ. Δερμεντζόπουλος έκανε ειδική μνεία στη συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με «Το Χαμόγελο του Παιδιού» σε μια πλειάδα δράσεων με επίκεντρο τα παιδιά.
«Το bullying ως φαινόμενο είναι παλιό σαν την Ακρόπολη» είπε στον χαιρετισμό της η πρέσβης της Σουηδίας στην Ελλάδα Σαρλότ Ρανγκμπάργκ (Charlotte Wrangberg). «Σήμερα το bullying έχει φτάσει στα σπίτια μας. Αλλά πρέπει να πιστέψουμε ότι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Δεν υπάρχει μία μόνο συνταγή.
Το σχολείο έχει μεγάλη ευθύνη, αλλά δεν μπορεί να δουλέψει μόνο του. Πρέπει να συνεργαστούν πολλές αρχές» τόνισε η κ. Ρανγκμπάργκ προσθέτοντας πως θα πρέπει το φαινόμενο να αντιμετωπιστεί στα πλαίσια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στοιχεία που συγκλονίζουν
Τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία (2012) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) μαρτυρούν ότι το 8,5% των μαθητών αναφέρει ότι υφίσταται εκφοβισμό δύο-τρεις φορές τον μήνα, ενώ το 15,8% αναφέρει ότι εκφοβίζει τους άλλους δύο-τρεις φορές τον μήνα. Ένα στα τέσσερα αγόρια (ποσοστό 23,9%) αναφέρει σωματική βία το τελευταίο έτος έναντι 8,3% των κοριτσιών που εμπλέκονται συχνότερα σε λεκτική βία.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το 15,9% των εφήβων απάντησε ότι έχει υποστεί σωματική βία τον τελευταίο χρόνο, ενώ ένας στους δύο (49%, για την ακρίβεια) ανέφερε ότι κάτι τέτοιο τού έχει συμβεί τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Λεκτικά πειράγματα ανέφερε ότι έχει υποστεί το 5,5%, ενώ το 4,4% έχει πέσει θύμα πειραγμάτων ή χειρονομιών σεξουαλικού περιεχομένου. Σημειώνεται ότι «Το Βήμα» ήλθε σε επαφή με τους υπευθύνους του ΕΠΙΨΥ, οι οποίοι ανέφεραν ότι η επόμενη σχετική έκθεση με τα στοιχεία για τον σχολικό εκφοβισμό βρίσκεται σε φάση επεξεργασίας και αναμένεται να δημοσιοποιηθεί μέσα στους επόμενους μήνες.
Παράλληλα μελέτη ειδικών του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής κ. Πέτρο Σκαπινάκη, η οποία περιελάμβανε 5.614 μαθητές 16-18 ετών από 25 Γενικά Λύκεια της χώρας, έδειξε ότι συνολικά περίπου 12% των μαθητών έχει υπάρξει θύμα επιθετικότητας, ενώ το 20% έχει εμπλακεί ως θύτης σε περιστατικά σχολικού εκφοβισμού. Πάντως συχνή εμπλοκή - δηλαδή τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα - είχαν (ευτυχώς) λιγότερα παιδιά (1,4% και 2,8% αντιστοίχως).
Τεντωμένες «κεραίες» οι γονείς
Τις περισσότερες φορές τα θύματα του εκφοβισμού σιωπούν καθώς φοβούνται, ντρέπονται, νιώθουν ότι φταίνε, αλλά συγχρόνως στο μυαλό τους κλωθογυρίζει ότι θα απογοητεύσουν τους γονείς τους με την «αδυναμία» τους. Για τον λόγο αυτόν οι γονείς πρέπει να είναι άκρως προσεκτικοί ώστε να «διαγνώσουν» εγκαίρως το πρόβλημα. Ορισμένες βασικές συμβουλές από το Χαμόγελο του Παιδιού:
• Είναι σημαντικό να παρατηρούν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική, χωρίς εμφανές αίτιο αλλαγή στη συμπεριφορά, στη διάθεση, στην όρεξη, στον ύπνο, στη σχολική επίδοσή τους αλλά και στη γνώμη που εκφράζουν για κάποια άτομα θα πρέπει να τους προβληματίσει και να τους οδηγήσει στο να διερευνήσουν με διακριτικό τρόπο τι μπορεί να συμβαίνει.
• Αν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει να προσπαθήσουν να κουβεντιάσουν μαζί του τόσο γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού όσο και ειδικά για την εμπειρία του.
• Σε κάθε περίπτωση πρέπει να απενοχοποιήσουν το παιδί και να του εξηγήσουν ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται άσχημα.
• Πρέπει να επιβραβεύουν το παιδί που ήταν δεκτικό στη συζήτηση για την εμπειρία του με τον σχολικό εκφοβισμό και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα για αυτήν.
• Το μεγαλύτερο λάθος είναι να βάλουν το παιδί τους που έχει υποστεί τον εκφοβισμό σε διαδικασία αντεκδίκησης, καθώς τέτοιες «στρατηγικές» δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.
• Πρέπει να δείξουν στο παιδί ότι έχει μεγάλη σημασία η επικοινωνία του με τους δασκάλους ή τους καθηγητές του και να του εξηγήσουν τη διαφορά μεταξύ του «μαρτυράω» και του «ζητώ βοήθεια».
• Ας θυμούνται πάντα ότι στόχος του είναι να βοηθήσουν το δικό τους παιδί και όχι να τιμωρήσουν τον θύτη.
Της Κικής Ηπειρώτου
http://www.gnomionline.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου