Η Γερμανική κατοχή στη Σαμοθράκη.

Ρηγόπουλος Βασίλης

Ήταν, σαν σήμερα, 19 Απριλίου του 1941. Πριν από 75 χρόνια. Μεγάλο Σάββατο. Η Σαμοθράκη ήταν έτοιμη να γιορτάσει την Ανάσταση. Υπήρχε όμως παντού διάχυτη μια έντονη ανησυχία. Ήδη, ύστερα από ηρωική αντίσταση, είχε καταρρεύσει το μέτωπο στα οχυρά του Ρούπελ, στη Μακεδονία και Θράκη και είχε αρχίσει η σκοτεινή περίοδος της γερμανικής κατοχής για την Αθήνα, Θεσσαλονίκη και όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Ταυτόχρονα άρχιζε η περίοδος της Εθνικής Αντίστασης. Μιας αντίστασης που οι κατακτητές δεν φαντάστηκαν ότι θα συναντούσαν. Που τους κόστισε πάρα πολύ. Και που δεν μπορούν ακόμα να ξεχάσουν, επειδή η Ελληνική Αντίσταση άλλαξε την πορεία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και είχε ως συνέπεια την ήττα και συντριβή των γερμανών.
Στις 19 Απριλίου, έγινε η απόβαση Γερμανικής στρατιωτικής μονάδας στη Σαμοθράκη. Πριν την απόβαση, αλλά και κατά τη διάρκεια της, πετούσαν γερμανικά αναγνωριστικά στρατιωτικά αεροπλάνα. Στο νησί δεν υπήρχε στρατός. Τα μόνα όπλα που υπήρχαν ήταν αυτά των ανδρών της χωροφυλακής. Οι άνδρες αυτοί ήταν ελάχιστοι. Μάλλον λιγότεροι από 10. Αυτό δεν πτόησε έναν χωροφύλακα, τον Καφρίτσα, να πυροβολήσει και να τραυματίσει, μάλλον βαριά, έναν γερμανό στρατιώτη. Κάποιος μου είχε πει ότι είχε δει τον τραυματισμένο γερμανό. Είχε, κατά τη μαρτυρία του, τραυματισθεί στο λαιμό. Άλλος μου είχε πει ότι ο γερμανός κατέληξε. Άλλος ότι ήταν δύο οι τραυματίες. Επειδή αυτές οι πληροφορίες δεν είναι διασταυρωμένες, θα παρακαλούσα όποιον ξέρει σχετικά να μας το περιγράψει. Πρέπει αυτές τις, σημαντικές για τον τόπο μας, πληροφορίες να τις διασώσουμε.
Το βέβαιο είναι ότι ο Καφρίτσας πυροβόλησε και τραυμάτισε τουλάχιστον έναν γερμανό. Στη συνέχεια, την ίδια νύχτα, με βάρκα κατέφυγε στη Λήμνο, όπου έμεινε κρυπτόμενος για αρκετό χρονικό διάστημα. Μάλλον κάποιους μήνες. Θα είναι ενδιαφέρον αν οι απόγονοι του μας πουν λεπτομέρειες.
Από τη Λήμνο ο Καφρίτσας, πέρασε λάθρα στη Θεσσαλονίκη, όπου έζησε όχι μόνο στην κατοχή, αλλά και όλη την υπόλοιπη ζωή του. Εκεί παντρεύτηκε την Σαμοθρακίτισσα Έλλη Βούζη, αδελφή της Αρμονίας Βούζη και του Νίκου Βούζη, (παππού του παπά Μαθιού). Η πράξη του Καφρίτσα ήταν ηρωική. Τα έβαλε μόνος και πυροβόλησε εναντίον βαριά εξοπλισμένων γερμανών.
Στη Χώρα, ο κόσμος ανήσυχος συγκεντρώθηκε για να συζητήσουν τι να κάνουν. Είδαν ότι δεν υπήρχε οπλισμός και επομένως θα ήταν μάταια οποιαδήποτε αντίσταση. Έτσι αποφάσισαν να κατεβεί στην Καμαριώτισσα τριμελής επιτροπή και να δηλώσουν στους γερμανούς ότι δεν θα αντισταθούν εφόσον και οι γερμανοί θα ήταν φιλικοί στους κατοίκους. Την τριμελή επιτροπή αποφασίστηκε να αποτελούν, ο παπά Στρατής Παπανικολάου, ο πρόεδρος της Κοινότητας Βασίλης Φαρδύς και ένας τρίτος που δεν τον ξέρω. Η επιτροπή έβαλε ένα άσπρο σεντόνι σε κοντάρι και κατέβηκαν στην Καμαριώτισσα. Δόθηκαν οι αμοιβαίες διαβεβαιώσεις και η επιτροπή επέστρεψε στη Χώρα. Ο πολύς κόσμος της Χώρας διασκορπίστηκε στα περιβόλια ή σε χωριά κυρίως στη βόρεια πλευρά του νησιού. Το βράδυ εκείνο ήταν η Ανάσταση του Χριστού. Στην εκκλησία ελάχιστοι. Ανάσταση, αλλά και αγωνία και πολλή θλίψη.
Ο Γερμανός Διοικητής, που λεγόταν Χαν, εγκαταστάθηκε στη Χώρα, στο κτίριο της Κοινότητας, όπου είχε το γραφείο του και κοιμόταν. Οι άλλοι γερμανοί έμεναν σε σπίτια, συνήθως γύρω από την κοινότητα. Ήταν κατακτητές και δεν ζητούσαν την άδεια των ιδιοκτητών. Στο σπίτι του παππού μου, Βασίλη Σαλαμούρη, εγκαταστάθηκαν κάποιοι γερμανοί. Ο παππούς δεν ήθελε να φύγει και έμενε στο υπόγειο. Υπέθετε ότι φρόντιζε έτσι την περιουσία του. Η γιαγιά με τα παιδιά τους πήγαν σε περιβόλι στον Αη Γιώργη, πέρα από τη Σωτήρα.
Η γερμανική κατοχή της Σαμοθράκης είχε διάρκεια μόνο 23 ημέρες. Γι αυτό και οι Σαμοθρακίτες δεν είχαν κακές αναμνήσεις από τους γερμανούς. Δεν πρόλαβαν οι γερμανοί να δείξουν το κακό τους πρόσωπο.
Στις 12 Μαΐου 1941, η Σαμοθράκη άλλαζε χέρια. Άρχιζε η βουλγαρική κατοχή. Οι γερμανοί έδωσαν τη Σαμοθράκη στους βούλγαρους. Αυτοί ήταν πολύ σκληροί. Φυλάκισαν, βασάνισαν, σακάτεψαν, σκότωσαν. Αλλά για το έργο τους θα τα πούμε στις 12 Μαΐου, στην επέτειο της βουλγαρικής κατοχής.