Νέα «ημερομηνία-ορόσημο» η 26η Ιανουαρίου: Οι εξελίξεις και τα σενάρια στη διαπραγμάτευση

Αφού είχε αίσιο τέλος το «θρίλερ» το οποίο κατέληξε στο «ξεπάγωμα» των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το ελληνικό χρέος, στόχος της κυβέρνησης είναι πλέον η ολοκλήρωση της αξιολόγησης μέχρι το τέλος Ιανουαρίου ενώ ερωτηματικό παραμένει ο ρόλος του ΔΝΤ και, σε άμεση σχέση με αυτόν, τα πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2018

Ο Ιανουάριος είναι ο μήνας με τους τρεις καθοριστικούς σταθμούς – την συνεδρίαση του EuroWorkingGroup στις 12 Ιανουαρίου όπου αναμένεται να εγκριθεί και επισήμως το ξεπάγωμα των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος όπως προανήγγειλε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ (σ.σ: αναλυτικά παρακάτω), την  δημοσιοποίηση της έκθεσης βιωσιμότητας (ή μη) του χρέους από το ΔΝΤ, και την συνεδρίαση του Eurogroup στις 26 Ιανουαρίου όπου, με βάση το θετικό σενάριο, μπορεί να ληφθεί η πολιτική τουλάχιστον απόφαση για το κλείσιμο της αξιολόγησης.

Τα σενάρια για τον ρόλο του ΔΝΤ

Η πρόσφατη ένταση σχετικά με την έκτακτη ενίσχυση στους χαμηλοσυνταξιούχους αλλά και το πάγωμα του ΦΠΑ στα ελληνικά νησιά που δέχονται το μεγαλύτερο βάρος των προσφυγικών ροών, ήταν, όπως εκτιμάει η ελληνική πλευρά,  ένα πρόσχημα για να καθυστερήσει η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος, λόγω της θέσης του ΔΝΤ.  Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναβάλλει διαρκώς την απόφασή του σχετικά με το αν θα συμμετέχει ή όχι στο πρόγραμμα. Σύμφωνα με τα τελευταία νέα, θα πάρει αυτή την απόφαση τον Απρίλιο, όταν θα έχει ξεκινήσει η προεδρία του Τραμπ. Όπως υποστήριξε ο Π. Σκουρλέτης σε συνέντευξή του στην Αυγή της Κυριακής, το ΔΝΤ «είναι το όχημα μέσα από το οποίο ο Σόιμπλε μπορεί να επιβάλλει τις απόψεις του», ενώ εκτιμά ότι το αν παραμείνει το ΔΝΤ, μέσω της Ελλάδας, στην Ευρώπη θα εξαρτηθεί και από τους δικούς του σχεδιασμούς και πιθανότατα από τη στάση του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Το θετικότερο σενάριο για τη χώρα μας θα ήταν ίσως η υποθάθμιση του ΔΝΤ σε ρόλο τεχνικού συμβούλου. Είναι χαρακτηριστική η φράση ανώτατου στελέχους του κυβερνητικού επιτελείου ότι «αν δεν υπήρχε το ΔΝΤ, θα είχαμε κλείσει εδώ και ένα μήνα τη διαπραγμάτευση», περιλαμβανομένων και των εργασιακών.
Σε αυτό το σημείο, όπως σημειώνει το ρεπορτάζ της Αυγής της Κυριακής, υπάρχουν εκτιμήσεις από καλούς γνώστες των διαπραγματεύσεων οι οποίες αναφέρουν ότι θα ήταν πολύ πιο εύκολο για τον Σόιμπλε να πει στο εσωτερικό της χώρας του ότι το ΔΝΤ παραμένει ως σύμβουλος παρά να πρέπει να περιγράψει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για το ελληνικό χρέος. Και αυτό διότι το ΔΝΤ έχει πει σε όλους τους τόνους ότι δεν θα μπει σε ένα πρόγραμμα που δεν θεωρεί βιώσιμο, πρώτον ως προς το χρέος και δεύτερον ως προς την παραμονή υψηλών στόχων για πλεόνασμα μετά το 2018 και για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Αν το παραπάνω συνδυαστεί με το ότι η ελληνική πλευρά διαρρηγνύει τα ιμάτιά της ότι δεν θα προχωρήσει σε λήψη προληπτικών μέτρων μετά το 2018 (όπως ζητάει το ΔΝΤ), παρά μόνο σε επέκταση του «κόφτη», είναι εμφανές ότι ακόμα δεν έχει βρεθεί το πολυπόθητο σημείο ισορροπίας. Αξίζει, πάντως, να επισημανθεί η αναφορά κυβερνητικού στελέχους μέσα στην εβδομάδα ότι το ζήτημα της αξιολόγησης δεν είναι τεχνικό, αλλά καθαρά πολιτικό, και μάλιστα έχει “πλανητικό χαρακτήρα”, διότι πρόκειται ουσιαστικά για τον τρόπο εμπλοκής του ΔΝΤ στην Ε.Ε.
«Θεωρώ ότι μέσα στο επόμενο διάστημα θα έχουμε καταφέρει να βρούμε ένα σημείο ισορροπίας για να φτάσουμε σε μια θετική απόφαση που δεν θα περιλαμβάνει φυσικά τη λήψη μέτρων μετά το 2018. Όλοι πρέπει να κατανοήσουν, και νομίζω το κατανοούν, ότι αυτή τη στιγμή δεν βοηθά κανέναν η περαιτέρω καθυστέρηση και μια τεχνητή αναζωπύρωση της ελληνικής κρίσης, με δεδομένη και την γενικευμένη αβεβαιότητα που επικρατεί στην Ευρώπη των πολλαπλών κρίσεων. Η Ελλάδα τηρεί τη συμφωνία που υπέγραψε και το ίδιο οφείλουν να πράξουν και οι δανειστές της» επαναλαμβάνει σε όλους τους τόνους ο Δημ. Τζανακόπουλος.
Εάν δεν αποδειχθεί εφικτή η παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα σε θέση συμβούλου, εξετάζεται, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, η αποσύνδεση του ρόλου του Ταμείου από το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και, παράλληλα, η χρονική μετάθεση της κατάρτισης του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος που θα περιλαμβάνει και τους στόχους των πλεονασμάτων για μετά το 2018.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η χώρα μας θα πρέπει να παρουσιάσει το επόμενο διάστημα το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που να εμπεριέχει και τους στόχους των πλεονασμάτων για το 2019 και το 2020. Το καλό σενάριο για την Ελλάδα, όπως προαναφέραμε, θα ήταν αυτό να γίνει μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, ώστε στο ενδιάμεσο να φύγει η πίεση που ασκείται στην Ελλάδα. Παραμένει δε ενεργός η ελληνική πρόταση για πλεονάσματα 2,5% + 1%, όπου το 1% θα επιστρέφεται για αναπτυξιακούς σκοπούς σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω φοροελαφρύνσεων.
Θεωρείται ούτως ή άλλως δεδομένο ότι η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να κάνει πίσω από τη νέα «κόκκινη γραμμή» που έχει ορίσει. Ότι, δηλαδή, δεν θα προχωρήσει στη νομοθέτηση μέτρων για την περίοδο μετά το 2019 όπως ζητεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προκειμένου να συμμετέχει και στο 3ο ελληνικό πρόγραμμα.

Το «ξεπάγωμα», ο Σόιμπλε και οι συμμαχίες της Ελλάδας

Παραμονή Χριστουγέννων ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντέισελμπλουμ ανακοίνωσε, μέσω twitter, ότι θα ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα για την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων πακέτων διευθέτησης του ελληνικού χρέους. Προηγήθηκαν πολυήμερες διαβουλεύσεις οι οποίες κατέληξαν στην «επιστολή Τσακαλώτου». Η ελληνική κυβέρνηση -μέσω άτυπης ενημέρωσης- υπογραμμίζει ότι δεν ανέλαβε καμία καινούργια δέσμευση και ότι απλώς επαναβεβαίωσε τις υπάρχουσες.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η επιστολή Τσακαλώτου αναφέρει:
1. Ότι το έκτακτο βοήθημα που πιστώθηκε στους λογαριασμούς περίπου 1,6 εκατομμυρίων συνταξιούχων στις 22 Δεκεμβρίου, είναι εφάπαξ μέτρο και ότι δεν υπάρχει πρόθεση να αλλάξει η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού.
2. Ότι η αναστολή του ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου αφορά μεν στον προϋπολογισμό του 2017, αλλά η χρηματοδότηση του μέτρου είναι εξ ολοκλήρου εξασφαλισμένη από τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους (σ.σ.: το κόστος από τη διατήρηση του ειδικού καθεστώτος στα Δωδεκάνησα έχει υπολογιστεί από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους περίπου στα 50 εκατ. ευρώ).
3. Ότι η ελληνική κυβέρνηση θα τηρήσει πλήρως τις δεσμεύσεις της για εμφάνιση πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξεως του 0,5% στον προϋπολογισμό του 2016, 1,75% στον προϋπολογισμό του 2017 και 3,5% στον προϋπολογισμό του 2018.
4. Ότι σε περίπτωση αποκλίσεων στο ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος, η ελληνική πλευρά έχει ήδη δεσμευτεί ότι θα ενεργοποιήσει τον δημοσιονομικό μηχανισμό (contingency fiscal mechanism), τον γνωστό «κόφτη». Σύμφωνα με την κυβερνητική ενημέρωση, «στην επιστολή διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση που το 2016 δεν υπάρξει το συμφωνηθέν πλεόνασμα (+0,5%), τότε οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να λάβουν αντισταθμιστικά μέτρα στο πεδίο των δαπανών για τις συντάξεις, για να καλύψουν τη διαφορά ανάμεσα στο αποτέλεσμα και τον δημοσιονομικό στόχο του 2016».
5. Ότι αν υπάρξει και στο μέλλον υπεραπόδοση στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού, αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί, σε συμφωνία με τους θεσμούς, σε στοχευμένα μέτρα για την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας, στη μείωση των φορολογικών βαρών, στη δημιουργία ενός «μαξιλαριού ρευστότητας» ή και για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του ελληνικού δημοσίου.

Κάπως έτσι έληξε το θρίλερ που αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, και τη διαίρεση στο μπλοκ των δανειστών. Η βαθιά διαφωνία μεταξύ του ΔΝΤ και των δύο χωρών από τις οποίες κρίνεται σήμερα η τύχη της Ελλάδας, της Γερμανία και της Ολλανδίας, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις: Το ΔΝΤ πρεσβεύει την ουσιαστική μείωση του ελληνικού χρέους και τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων μετά το 2018. Από την πλευρά του, ο Σόιμπλε θέτει ένα κατηγορηματικό «όχι» σε αυτά τα δύο σημεία, αλλά την ίδια στιγμή θέλει, όπως αναλύσαμε παραπάνω, τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα...

 

Κορυφαία κυβερνητικά στελέχη υπογραμμίζουν ότι το ΔΝΤ παίζει ουσιαστικά το ρόλο του δούρειου ίππου του Σόιμπλε για την Ευρώπη. «Το ΔΝΤ πάει αγκαζέ με το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών», τόνισε χαρακτηριστικά το Σάββατο ο Ν. Παππάς μιλώντας στον ΣΚΑΪ. «Είμαστε ενώπιον μίας πολιτικής σύγκρουσης με τους δανειστές. Είναι η πρώτη φορά που ένα πρόγραμμα για την Ελλάδα λειτουργεί και αυτό συμβαίνει γιατί έχουν συμφωνηθεί χαμηλά πρωτογενή πλεονάσματα με προτεραιότητες προστασίας για τους πλέον αδύναμους», πρόσθεσε ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής δίνοντας το στίγμα της συγκυρίας.

Σε αυτή τη σύγκρουση, η εκτίμηση του κυβερνητικού επιτελείου – μετά και τις τελευταίες επαφές του Αλ. Τσίπρα στην Ευρώπη – είναι πως η, παρασκηνιακή και δημόσια, πίεση από πλευράς Κομισιόν, Γαλλίας και ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών για πολιτική λύση στο ελληνικό ζήτημα θα ενταθεί όσο θα πλησιάζει η έναρξη της «εποχής Τραμπ» και των αμφίρροπων εκλογικών αναμετρήσεων στην Ευρώπη.
Σ’ αυτό το πλαίσιο θεωρείται κομβική και η συγκυρία της παράλληλης εξέλιξης των διαπραγματεύσεων για αξιολόγηση, κυπριακό και προσφυγικό – τρία ζητήματα που, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά κυβερνητική πηγή στο tvxs.gr, «κάνουν την Ελλάδα σταθμό όλων των μεγάλων αποφάσεων που θα κληθεί να πάρει η Ευρώπη το επόμενο διάστημα και, είτε το θέλει είτε όχι ο Σόιμπλε, αναβαθμίζουν τον ρόλο της χώρας μας σε ένα ιδιαίτερα ασταθές γεωπολιτικό σκηνικό».
Η ντε φάκτο σύνδεση, δε, κυπριακού, αποσταθεροποίησης στην Τουρκία και προσφυγικού  εκτιμάται ότι ενισχύουν τον ρόλο της Ελλάδας και την ανάγκη πολιτικής σταθερότητας στη χώρα μας, ενισχύοντας παράλληλα και την πολιτική βούληση στην Ευρώπη για ομαλό κλείσιμο της αξιολόγησης.
«Πρέπει όσοι ιδίως ετούτες τις ημέρες μας κουνάνε και το δάχτυλο, στο όνομα των συμφωνιών, και απευθύνονται με ιταμό τρόπο στον ελληνικό λαό, να ξέρουν ότι πρέπει πρώτα να τηρούν αυτοί πρώτοι τις δεσμεύσεις τους και μετά να απευθύνονται σε εμάς» ήταν το σαφές μήνυμα του Αλ. Τσίπρα την παραμονή των Χριστουγέννων.

Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης αναμένεται μετά τις αργίες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, με την επάνοδο των επικεφαλής του «κουαρτέτου» -για 4η φορά σε αυτό τον γύρο διαβουλεύσεων- να μην έχει αποκλειστεί. Μετά και την έκδοση της απόφασης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις ομαδικές απολύσεις, θεωρείται ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να επιτευχθεί συμφωνία στο κρίσιμο μέτωπο των εργασιακών, ενώ σημείο τριβής, όπως προείπαμε, παραμένει και το δημοσιονομικό κενό του 2018.

left.gr