Το κείμενο και οι φωτογραφίες ανήκουν στον συγγραφέα και λαογράφο κ. Γιώργο Λεκάκη, ο οποίος μελέτησε την «Δήλο του Βορείου Αιγαίου» επί πενταετία.
Το λεύκωμα, το οποίο αποτελείται από 420 έγχρωμες σελίδες μεγάλου σχήματος, διανθίζεται από περισσότερες από χίλιες φωτογραφίες! Όσον αφορά το κείμενο, εξετάζει την νήσο από την προκατακλυσμιαία εποχή έως το σήμερα, και από όλες τις απόψεις και πλευρές (οικονομική, περιηγητική, γεωμορφολογική, λαογραφική, κ.ά).
Στον πρόλογό του ο τ. δήμαρχος Σαμοθράκης κ. Γ. Χανός αναφέρει ότι «αυτό το βιβλίο είναι το πιο σημαντικό δείγμα για την αξία της Σαμοθράκης», ενώ ο δρ. Σταμ. Γεωργούλης λέει πως «ο συγγραφέας θέτει την καταλυτική σφραγίδα του στην ανάδειξη και προβολή ενός νησιού-ορόσημου και θρύλου συνάμα», ενώ το βιβλίο «θα αποτελέσει σταθμό βιβλιογραφικής αναφοράς για τις μελλοντικές γενεές»!
Στα 26 κεφάλαιά του θα βρείτε τα πάντα για την Σαμοθράκη, όπως έκταση, θέση, συγκοινωνία, πληθυσμό, ετυμολογία, γεωμορφολογία, κλίμα, ιστορία (Ηλέκτρα, Βασιλεία, Αρμονία, Κορύβαντες, Κουρήτες, Αδάμας, Κάβειροι, Ζαγρεύς, Ιδαίοι, Σάλιος, Δάρδανος, Ιασίων, Πρωτεύς, Άωοι, Τύχη, Σάιοι, αρχαίοι γείτονες, σχέσεις με Κρήτη, «ελευθέρα πολιτεία»-ρωμαϊκή εποχή, βυζαντινή, νεωτέρα, απελευθέρωση, γερμανική και βουλγαρική κατοχή, αντάρτικο, επιφανείς Σαμοθρακίτες, κ.ά.), λαογραφία (παιδικά παιγνίδια, δενδρολατρεία, κουζίνα, κύκλος εορτών, χοροί, τραγούδια, στοιχειά, λογοτεχνία, ιδιωματισμοί, οικία), πλούτος-οικονομία (χλωρίδα, πανίδα, ορυκτά, πηγές, αιολική ενέργεια, πετρέλαιο, χαρτονομίσματα), και εν τέλει ταξειδιωτική περιήγηση ανά χωριό…
Το βιβλίο κλείνει με ένα κεφάλαιο, αφιερωμένο στην νησίδα Ζουράφα, το βορειοδυτικώτερο νησαίο έδαφος της σημερινής ελληνικής επικρατείας. Τέλος, το βιβλίο τεκμηριώνεται από 5 σελίδες βιβλιογραφία, ενώ σε όλο το κείμενο υπάρχουν περισσότερες από 700 υποσημειώσεις-παραπομπές!
Για ποιον λόγο να διαβάσει και να εκτιμήσει κανείς αυτό το βιβλίο; Γιατί αποδεικνύεται ότι υπάρχουν – τουλάχιστον – 20 μοναδικοί λόγοι για τους οποίους πρέπει κανείς να επισκεφθεί την ιερά νήσο. Ή αλλιώς ειπείν, 20 μοναδικά πράγματα που θα ιδείτε, θα αντιληφθείτε, θα γνωρίσετε, θα γευτείτε και θα απολαύσετε εδώ, που δεν θα τα δείτε σε καμμιά άλλη γωνιά της Γης!
Και αυτά είναι:
1. Το υψηλότερο όρος του Αιγαίου, το Σάος!
2. Τον υψηλότερο καταρράκτη στην Ελλάδα, το Κρεμαστό Νερό, που πέφτει από ύψος 180 μ.!
3. Τον πρώτο (πέτρινο) χάρτη του κόσμου!
4. Την πρώτη αναφορά τιάρας στον κόσμο, την οποία επήραν οι πάπες ως έμβλημά τους!
5. Το πρώτο μεικτό ιερατείο στον κόσμο! Και το πρώτο ιερατείο που εξίσωσε τα δυο φύλα!
6. Τον καρπό πραούστι!
7. Την πρώτη μπάλλα, σύγχρονου τύπου, στον κόσμο!
8. Την πρώτη σύλληψη της τριαδικότητος του θείου. (Την πρώτη γραπτή σύλληψι της τριαδικότητος έχουμε από τον Φερεκύδη, από την Σύρο, διδάσκαλο του Πυθαγόρα: «Ζας μεν και χρόνος ήσαν αεί και χθονίη»).
9. Την πρώτη χρήση της λέξεως «άναξ» για τον τοπικό άρχοντα!
10. Το μεγαλύτερο κυκλικό οικοδόμημα της αρχαιότητος!
11. Την πρώτη χρήση του μαγνήτη στην ιατρική (μαγνητοθεραπεία)!
12. Την πρώτη θεοποίηση της Τύχης!
13. Την πρώτη παραγωγή μπύρας!
14. Την πρώτη επεξεργασία δέρματος με στύψη!
15. Την πρώτη εφεύρεση του νάρθηκος στην ιατρική!
16. Την πρώτη εφεύρεση του ιππικού!
17. Τους πρώτους άγιους του κόσμου!
18. Την πρώτη εφεύρεση του σωσιβίου, από τον Δάρδανο!
19. Την μεγαλύτερη υποβρύχια ηλεκτρική σύνδεση νησιού με στεριά στην Ελλάδα!
20. Την αρχαιοτέρα σωζόμενη χριστιανική εκκλησία στον κόσμο!
Όλα αυτά θα τα διαβάσετε και θα τα διαπιστώσετε στις σελίδες αυτού του βιβλίου…
Ιδού ο πλήρης πρόλογος του καθηγητού κ. Στ. Γεωργούλη:
ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ:
ΕΝΑ ΝΗΣΙ ΟΠΟΥ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΜΙΓΕΙ ΜΕ ΤΟ ΘΡΥΛΟ
ΚΑΙ Ο ΘΡΥΛΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που προσεγγίζω το θέμα με ένα ιερό δέος. Κατακρίνω μάλιστα τον εαυτό μου, που δεν το επισκέφθηκα νωρίτερα από όσο θα έπρεπε και έτσι δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να εντρυφήσω στα βαθειά καταγάλανα αιγαιοπελαγίτικα νερά του σαμοθρακίτικου θρύλου.
Επισκέφθηκα το νησί για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 1977, μολονότι συγγενικές ρίζες με έδεναν με αυτό, αφού μια αδελφή και μια ανεψιά του πατέρα μου είχαν ενωθεί με τα δεσμά του γάμου με δύο Σαμοθρακίτες. Ωστόσο, όμως η κάπως μακρινή απόσταση του νησιού από την γενέτειρά μου, Ορεστιάδα Έβρου, και η απουσία μου για σπουδές από την Θράκη, δεν μου επέτρεψαν να το επισκεφθώ νωρίτερα.
Από τότε ένα ιερό χρέος και μια υπόσχεση με κάνει να ξαναγυρίζω κάθε χρόνο στα ιερά του χώματα, διψασμένος πάντα από την ανάγκη να πιω με τις χούφτες από τα δροσερά του νερά, όχι μόνο από τα φυσικά, αλλά και τα πνευματικά της νερά.
Έτσι λοιπόν, η Σαμοθράκη δεν παύει να αποτελεί έναν πόλο έλξης, όπου μαθαίνει κανείς πράγματα και γεγονότα, που η αρχή τους χάνεται στα βάθη του χρόνου.
Γιατί η Σαμοθράκη δεν είναι ένα μικρό, παραμεθόριο, χαμένο στην εσχατιά του Βορειοπελαγίτικου Αιγαίου νησί, όπως το παρουσιάζει σήμερα ο χάρτης.
Αποτελεί μια κοιτίδα πολιτισμού, στην οποία γαλουχήθηκαν τα Καβείρια μυστήρια, τα οποία αποτέλεσαν ένα είδος «μυστηριακού ομφαλού» του αρχαίου κόσμου. Δεκάδες οι προσωπικότητες της ελληνικής και ρωμαϊκής οικουμένης, που μυήθηκαν σε αυτά. Και μεταξύ αυτών, βεβαίως, και ο βασιλιάς του μακεδονικού θρόνου, Φίλιππος, από το σμίξιμο του οποίου με την Ολυμπιάδα, πριγκίπισσα του βασιλικού οίκου των Μολοσσών της Ηπείρου, προέκυψε κατά τον θρύλο ο Μέγας Αλέξανδρος!
Σαμοθράκη, όμως, δεν είναι μόνο μυστηριακός τόπος. Είναι και δεκάδες αρχαίες πόλεις, με ιερά και αρχαία, με επίκεντρο την Παλαιάπολη, όπου μάλιστα βρέθηκε ένα από τα πλέον φημισμένα αγάλματα της αρχαιότητας, η περίφημη «Πτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης», η οποία εδώ και εκατό και πλέον χρόνια κοσμεί ένα από τα πλέον πολυσύχναστα Μουσεία του κόσμου, αυτό του Λούβρου της γαλλικής πρωτεύουσας. Θυμάμαι, μάλιστα, από τα φοιτητικά μου χρόνια, κατά την περίοδο 1983-1986, όταν πραγματοποιούσα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στην πόλη αυτή, την ιερή συγκίνηση και το δέος που ένοιωθα, κάθε φορά που επισκεπτόμουν το άγαλμα αυτό, στην κεντρική είσοδο του Λούβρου, γιατί πίστευα ότι εκπροσωπούσε ένα κομμάτι και της δικής μου ιστορίας και πολιτισμού.
Σαμοθράκη, επίσης, είναι η Χώρα με τον περίφημο παραδοσιακό της οικισμό και το κάστρο της, οι πολυπληθείς βάθρες - δηλαδή οι καταρράκτες - οι κορφές του βουνού της, Σάος ή Φεγγάρι, απ’ όπου μπορεί κανείς να αντικρύσει με καθαρό ουρανό τόσο την Αθωνική Πολιτεία, όσο επίσης και τα μικρασιατικά παράλια της Τροίας. Σαμοθράκη, τέλος, είναι τα απέραντα λιβάδια με τα ελαιόδενδρα, ο ανεξάντλητος φυσικός και φυτικός της πλούτος και οι απέραντες δαντελωτές ακρογιαλιές της, όπου κυριαρχεί το γαλάζιο αιγαιοπελαγίτικο χρώμα.
Μα, πάνω απ’ όλα, Σαμοθράκη είναι η ψυχή των λιγοστών κατοίκων της. Είναι-δεν είναι 3.000 οι μόνιμοι κάτοικοι, που εδώ και χιλιετίες επιβεβαιώνουν τον κανόνα, ότι το νησί αυτό ποτέ δεν θα σβήσει, όσο θα υπάρχει ζωντανό το υψηλό ελληνικό χριστιανικό φρόνημα των Σαμοθρακιτών. Και αυτό είναι ένα γεγονός που κανένας μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να το εξαλείψει, παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες και την ξένη παρουσία στο νησί. Ούτε, ασφαλώς, και θα μπορέσει να το καταφέρει στο πέρασμα των αιώνων.
Έτσι, λοιπόν, πιστεύω ότι ο καθένας από εμάς, τους Θρακιώτες ιδιαίτερα, αλλά και τους Έλληνες γενικότερα, έχει όχι μόνο ως καθήκον, αλλά και ως χρέος να συμβάλλει με όλες του τις δυνάμεις στην διατήρηση, αλλά και ανάδειξη του σαμοθρακικού ελληνικού πολιτισμού.
Το γεγονός αυτό επιχειρεί να πραγματοποιήσει με την παρούσα μελέτη του ο άοκνος πνευματικός και επιστημονικός σκαπανέας Γιώργος Λεκάκης, με την ενεργή συμπαράσταση και των αιρετών αρχόντων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του νησιού.
Έχοντας ξεφυλλίσει με ιδιαίτερη προσοχή την τεράστια διεπιστημονική συγκομιδή, που κατάφερε να συλλέξει μετά από πολυετή προσπάθεια ο ανωτέρω μελετητής, πιστεύω ότι ο τελευταίος θέτει την καταλυτική σφραγίδα του στην ανάδειξη και προβολή ενός νησιού-ορόσημου και θρύλου συνάμα για το ελληνικό πολιτισμικό γίγνεσθαι.
Πιστεύω ότι, επί πλέον, η προσπάθεια θα αποτελέσει σταθμό βιβλιογραφικής αναφοράς για τις μελλοντικές γενεές, ενώ εύχομαι, ταυτόχρονα, η πανεπιστημιακή κοινότητα και οι καθ’ ύλην αρμόδιοι ακαδημαϊκοί φορείς, να την υιοθετήσουν ως ερευνητική προσπάθεια και να την περιβάλλουν με επιστημονικό ενδιαφέρον σε περίπτωση που ο δημιουργός της θελήσει να την περιβάλλει με το κύρος της διδακτορικής διατριβής.
Δρ Σταμάτης Γεωργούλης
Πρόεδρος Θρακικού Κέντρου - Εταιρίας Θρακικών Μελετών 2000-2005.
Από τις εκδόσεις «Ερωδιός» της Θεσσαλονίκης (τηλ. 2310-282.782) κυκλοφόρησε ένα πολυτελές λεύκωμα για την νήσο Σαμοθράκη, με τίτλο «Σαμοθράκη-Ιερά Νήσος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου