Πέντε άξονες για τη συνταγματική αναθεώρηση

Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η ασυλία των βουλευτών, τα κοινωνικά δικαιώματα και οι σχέσεις κράτους - Εκκλησίας στο τραπέζι της συζήτησης.           

Σε πέντε άξονες παρουσίασε χθες τις προτάσεις του για τη συνταγματική αναθεώρηση ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, κηρύσσοντας με αυτόν τον τρόπο την έναρξη του δημοσίου διαλόγου. Ο πρωθυπουργός άνοιξε τα χαρτιά του αναφορικά με τα άρθρα του Συντάγματος που προτείνει να αναθεωρηθούν, για κάποια από τα οποία πρότεινε συγκεκριμένες αλλαγές. Ο Αλέξης Τσίπρας έτσι έθεσε το θέμα της άμεσης εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και της ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων του, της συνταγματικής κατοχύρωσης της απλής αναλογικής, της προστασίας των δημοσίων αγαθών, των σχέσεων κράτους - Εκκλησίας, της κατάργησης της ρύθμισης περί ευθύνης υπουργών, της ασυλίας των βουλευτών και της διενέργειας δημοψηφισμάτων.
Αναλυτικότερα, ο πρωθυπουργός στην ομιλία του ανέδειξε την ανάγκη για το πέρασμα σε μια νέα Μεταπολίτευση, “γιατί πρέπει όλοι μας να παραδεχτούμε ότι η οικονομική κρίση και η μνημονιακή επιτροπεία έκλεισαν βίαια τον κύκλο που άνοιξε 40 χρόνια πριν”, όπως εξήγησε. Έτσι, μίλησε για την ανάγκη μιας πολιτικής ανασυγκρότησης της χώρας, που μπορεί να επιτευχθεί, εκτός των άλλων, και μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης.

Ο Αλέξης Τσίπρας κάλεσε τους πολίτες να συμμετέχουν στον διάλογο για το νέο Σύνταγμα το οποίο θα σηματοδοτήσει τη νέα Μεταπολίτευση και “θα οδηγήσει σε μια νέα Ελλάδα, την Ελλάδα του 2021”. Ως εκ τούτου, έκανε λόγο για “επανάσταση της Δημοκρατίας”, διευκρινίζοντας ωστόσο πως “αυτή η επανάσταση Δημοκρατίας σε τίποτα δεν παραβιάζει, όπως κάποιοι ενδεχομένως θα σπεύσουν να πουν, το άρθρο 110 του Συντάγματος, που ορίζει συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις για την αναθεωρητική διαδικασία”.
Έτσι, ο Αλέξης Τσίπρας σημείωσε πως τον Σεπτέμβριο “θα ανακοινωθεί η σύνθεση μιας οργανωτικής επιτροπής που θα αναλάβει τη διεξαγωγή μιας πλατιάς, ανοιχτής διαδικασίας διαλόγου σε πανεθνική κλίμακα”.
Στόχος της κυβέρνησης, όπως είπε, είναι η διοργάνωση συζητήσεων για την αναθεώρηση του Συντάγματος σε δήμους της χώρας. Τα συμπεράσματα που θα προκύψουν θα συγκεντρωθούν με τη διοργάνωση 13 συνελεύσεων σε κάθε Περιφέρεια της χώρας. Επίσης, αυτός ο διάλογος θα επεκταθεί σε επίπεδο φορέων, αλλά και στο Διαδίκτυο, με τη δημιουργία συγκεκριμένης ιστοσελίδας.
Όταν, την άνοιξη του 2017, ολοκληρωθεί ο δημόσιος διάλογος, η Οργανωτική Επιτροπή θα συντάξει έκθεση την οποία θα παραδώσει στα πολιτικά κόμματα για να ξεκινήσει η κοινοβουλευτική διαδικασία.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο διενέργειας δημοψηφίσματος μετά τον διάλογο που θα έχει προηγηθεί. «Ανάλογα με τη δυναμική που θα λάβει ο διάλογος και τα διλήμματα που θα προκύψουν από την ίδια την κοινωνία, από τους ίδιους τους πολίτες, δεν αποκλείουμε να απευθυνθούμε στους ίδιους τους πολίτες για κρίσιμα διλήμματα, ώστε να εκφράσουν γνήσια τη θέλησή τους, με τον πιο αυθεντικό τρόπο. Δεν αποκλείουμε, δηλαδή, αν κριθεί σκόπιμο, ακόμη και διεξαγωγή δημοψηφίσματος, όπως δίνει τη δυνατότητα το ίδιο το Σύνταγμα» είπε χαρακτηριστικά. Διευκρίνισε δε πως δεν εννοεί δημοψήφισμα στο οποίο «θα ζητείται η έγκριση συγκεκριμένης συνταγματικής διάταξης, αλλά η απόφαση για μεγάλα πολιτικού και κοινωνικού χαρακτήρα ζητήματα που ενδέχεται να περιληφθούν στην αναθεώρηση».

Οι προτάσεις της κυβέρνησης για το Σύνταγμα

Ο πρώτος άξονας των προτάσεων περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις που αφορούν στην “αρχιτεκτονική του πολιτεύματος”. Η δέσμη αυτή, πέραν της συνταγματικής καθέρωσης της απλής αναλογικής, προβλέπει την εποικοδομητική ψήφο δυσπιστίας, Όπως εξήγησε ο Αλέξης Τσίπρας η εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας αφορά την υποχρέωση “η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης να συνοδεύεται και από πρόταση για νέο πρωθυπουργό, πράγμα που εξυπηρετεί τον σκοπό της κυβερνητικής σταθερότητας”. Αναφορικά με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, προτάθηκε η άμεση εκλογή του από τον λαό μόνο αν δεν εξασφαλίζεται η μέγιστη συναίνεση των δύο τρίτων της Βουλής στο πρόσωπό του σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Σε εκείνη την περίπτωση, θα αποφασίζουν οι πολίτες ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας.
Όσον αφορά τις αρμοδιότητες του ΠτΔ, ο πρωθυπουργός μίλησε για λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων του και έφερε ως παραδείγματα “το δικαίωμα του Προέδρου να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο, να συγκαλεί το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών, αλλά και να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστες για να κρίνει επί της συνταγματικότητάς του”.
Επίσης, πρότεινε τη θεσμοθέτηση θητείας για τους βουλευτές η οποία θα ισοδυναμεί με δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη. Επίσης, τόνισε τη σημασία ένας πρωθυπουργός να είναι αιρετός απαραιτήτως, δηλαδή εν ενεργεία βουλευτής.
Ο δεύτερος άξονας των προτάσεων αφορά την ενίσχυση των θεσμών άμεσης Δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, προτάθηκε η υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του κράτους, η δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω των 500.000 υπογραφών για εθνικά θέματα, η δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για ψηφισμένο νόμο, με εξαίρεση νόμους που αφορούν τα δημοσιονομικά και η δυνατότητα διενέργειας δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες.
Η ενίσχυση του κράτους δικαίου αποτελεί τον τρίτο άξονα των προτάσεων και έχει ως στόχο “να εξασφαλίσουμε την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ της αρχής της διάκρισης των εξουσιών, της ταχύτητας στην απονομή της δικαιοσύνης, της ασφάλειας δικαίου αλλά και του σεβασμού των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων”. Ο πρωθυπουργός, αναφερόμενος στις απόψεις που έχουν ακουστεί για τη συγκρότηση Συνταγματικού Δικαστηρίου, υπογράμμισε τον κίνδυνο να μετατραπεί ο δικαστής σε νομοθέτη. Έτσι, άνοιξε τη συζήτηση για “θεσμοθέτηση ενός ειδικού γνωμοδοτικού οργάνου, αποτελούμενου αποκλειστικά από δικαστές των ανώτατων δικαστηρίων που, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, έπειτα από πρόταση του ΠτΔ ή της κυβέρνησης ή 120 βουλευτών, θα γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου εντός συντομότατης μάλιστα προθεσμίας”.
Αναφορικά με τα προνόμια υπουργών και βουλευτών πρότεινε:
* Κατάργηση βουλευτικής ασυλίας, ίδια ποινική αντιμετώπηση με τους πολίτες, δυνατότητα εξαίρεσης μόνο για σχετικές με την άσκηση των καθηκόντων κατηγορίες.
* Ριζική τροποποίηση της κατάπτυστης διάταξης που ρυθμίζει τα περί ευθύνης των υπουργών.
Επίσης, αναφέρθηκε στις ανεξάρτητες αρχές, τόνισε πως αφ ενός ανεξαρτησία δεν μπορεί να σημαίνει απουσία κοινοβουλευτικού ελέγχου και αφετέρου πως πρέπει οι ανεξάρτητες αρχές να συγκροτούνται με μικρότερες πλειοψηφίες σε περίπτωση που τα 4/5 δεν συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένη προθεσμία.
Ο τέταρτος άξονας αφορά τις σχέσεις κράτους - Εκκλησίας, ένα θέμα που ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε εξαιρετικά ευαίσθητο. Μίλησε για τη “ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους με διατήρηση όμως, για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους, της αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας”. Επίσης, έκανε λόγο και για “κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας του πολιτικού όρκου στις ορκωμοσίες των αιρετών του πολιτεύματος, των δικαστών και των υπόλοιπων δημόσιων λειτουργών όπου απαιτείται”.
Τέλος, όσον αφορά τον πέμπτο άξονα, αυτός περιλαμβάνει τα κοινωνικά δικαιώματα. Ο πρωθυπουργός τάχθηκε υπέρ της ρητής απαγόρευσης άρσης του δημόσιου ελέγχου των αγαθών του νερού και της ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, τόνισε την ανάγκη για σαφή και αποτελεσματική “κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως του μοναδικού μέσου για τον προσδιορισμό του μισθού” και για “συνταγματική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας της διαιτησίας”.
Ο Αλέξης Τσίπρας, κλείνοντας, σημείωσε πως “οι πέντε αυτοί άξονες αποτελούν έναν σκληρό πυρήνα μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην εμβάθυνση της Δημοκρατίας, τη δημιουργία θεσμών διαβούλευσης αλλά και την επίλυση συγκεκριμένων κοινωνικών αντιθέσεων με θετικό πρόσημο για την κοινωνική πλειοψηφία”. Ανέδειξε την ανάγκη να υπάρξει μια μεγάλη συζήτηση, καθώς εκτίμησε πως είναι βέβαιο ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία θα αναδειχθούν και άλλα ζητήματα. “Σήμερα δεν ήρθαμε εδώ για να κλείσουμε τις προτάσεις μας. Αλλά για να ανοίξουμε με τις προτάσεις αυτές έναν πολύ ουσιαστικό και γόνιμο διάλογο με τους πολίτες” είπε χαρακτηριστικά.
Στην ειδική εκδήλωση στο προαύλιο της Βουλής, όπου ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τις παραπάνω προτάσεις, παραβρέθηκαν πλήθος κυβερνητικών στελεχών και μέλη των Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛΛ. Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, το «παρών» έδωσε ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων Β. Λεβέντης.

avgi.gr