Από τις ρουκέτες της Χίου στη Σαμοθράκη

Στο Βόρειο Αιγαίο το Πάσχα και η Ανάσταση... ακούγονται έντονα. Με ρουκέτες, έντονη διάθεση,

αλλά και με άλλα έθιμα, οι επισκέπτες που θα βρεθούν στη Χίο και στη Σαμοθράκη θα ζήσουν μια αξέχαστη Λαμπρή...

Χίος

Ανάσταση στους Βροντάδες σημαίνει... ρουκετοπόλεμος. Ένας «πόλεμος» ανάμεσα σε δύο ενορίες, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην τουρκοκρατία. Μαρτυρίες λένε ότι στα παλιά χρόνια τα παιδιά -τα Βρονταδουσάκια- των δύο ενοριών έπαιζαν ετροπόλεμο με σφεντόνες. Είναι πιθανό ότι η αιτία του πετροπόλεμου ήταν το γεγονός ότι ο οικισμός του Αγίου Μάρκου ήταν νεότερος από αυτόν της Παναγιάς της Ερειθιανής κι αυτό δημιουργούσε αντιπαλότητες στα παιδιά.

Τις σφεντόνες αντικατέστησαν τα κανονάκια. Στην αρχή έριχναν κανονιές για να γιορτάσουν την Ανάσταση. Έστηναν τα κανόνια στις αυλές των εκκλησιών κι άρχιζαν να ρίχνουν κανονιές η μια εκκλησιά στην άλλη. Τα κανόνια αυτά που τα έλεγαν τρυμπούνια τα γέμιζαν με πυρίτιδα, βαρούσαν την ώρα της Ανάστασης και με τον δυνατό κρότο προσπαθούσαν να σπάσουν η μια εκκλησιά τα τζάμια της άλλης.

Το 1889, για άγνωστους λόγους ο πόλεμος αυτός άρχισε να παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις. Οι αντίπαλοι άρχισαν να χαλάνε τις βοτσαλωτές αυλές των εκκλησιών και να γεμίζουν με βότσαλα τα κανόνια. Τότε, λοιπόν, επενέβησαν οι Τούρκοι και κατάσχεσαν τα κανονάκια και τα μετέφεραν στο Κάστρο (θεωρώντας ότι υπήρχε κίνδυνος να ξεκινήσει γενικότερη εξέγερση στο νησί) για να μην τινάξουν οι Χιώτες τον τουρκικό ζυγό.

Αργότερα ήρθε ο ρουκετοπόλεμος ανάμεσα στις δυο εκκλησιές. Τα πρώτα χρόνια αγόραζαν έτοιμες τις ρουκέτες, κάποιοι έμαθαν τη συνταγή κι άρχισαν να κατασκευάζουν μόνοι τους τις ρουκέτες γύρω στα 1900. Ο ρουκετοπόλεμος διακόπηκε τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας και ξανάρχισε δειλά το 1970. Το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου όλα τα συνεργεία του Αγίου Μάρκου συγκεντρώνονταν μπροστά στην εκκλησία με τις ρουκέτες τους στον ώμο και άρχιζαν την παρέλαση περνώντας απ' όλες τις γειτονιές της ενορίας. Προηγούνταν ο μπροστάρης καβάλα σε άλογο κρατώντας την ελληνική σημαία. Ακολουθούσαν όλοι οι ρουκετατζήδες αλλά και πολύς κόσμος κυρίως παιδιά. Φωνές πειράγματα, ευχές για καλή επιτυχία, ατμόσφαιρα γενικά πανηγυρική, κάτι που έμοιαζε σαν προκαταβολικός γύρος του θριάμβου.

Η παρέλαση για πολλά χρόνια είχε σταματήσει για να αναβιώσει ξανά το 2002. Οι ρουκετατζήδες και των δύο πλέον ενοριών ξεκινούν μπροστά από το δημαρχείο του Δήμου Ομηρούπολης, το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου κι ανταλλάσοντας πειράγματα φτάνουν στις δυο εκκλησιές αντίστοιχα όπου παίρνουν πια τις θέσεις τους έτοιμοι για τη μάχη.

Το Μεγάλο Σάββατο ξημερώνει. Τα συνεργεία από το πρωί βρίσκονται στο πόδι. Γίνονται οι τελευταίες ετοιμασίες. Νωρίς το απόγευμα αρχίζουν να στήνονται τα «πολυβολεία». Από τις 9 το βράδυ ο ουρανός φωτίζεται. Πριν από κάθε επίθεση οι επιτιθέμενοι συνήθως προειδοποιούν τον αντίπαλο με το σφύριγμα μιας κόρνας. Όσο περνάει η ώρα τα αρώματα της άνοιξης αναμιγνύονται με το θειάφι φτιάχνοντας μια «μεθυστική μυρωδιά» που γαργαλάει τα ρουθούνια και κάνει τα μάτια να δακρύζουν.

Στις 23.00, μόλις χτυπήσουν οι καμπάνες για τη θεία λειτουργία της Ανάστασης, γίνεται μαζική επίθεση. Έπειτα -και για μισή ώρα- μέχρι δηλαδή τις 23.30 γίνεται ανακωχή των εχθροπραξιών για να πάνε οι πιστοί στην εκκλησία. Στο μεταξύ, τα χωράφια γύρω από τους ρουκετοσύρτες έχουν γεμίσει με κόσμο. Πολύς κόσμος μαζεύεται και πάνω στο Αίπος (το βουνό στους πρόποδες του οποίου βρίσκεται ο Βροντάδος) για να παρακολουθήσει το φαντασμαγορικό αυτό έθιμο.

Ώρα 23.45 και μια περίεργη ησυχία απλώνεται παντού. Οι αντίπαλοι ανασυντάσσουν τις δυνάμεις τους. Οι ρουκετοσύρτες γεμίζουν για να είναι έτοιμοι για τη μεγάλη στιγμή. 23.55 οι παπάδες των δύο εκκλησιών μαζί με λιγοστούς τολμηρούς βγαίνουν στο προαύλιο των εκκλησιών. Μόλις ακουστεί το Χριστός Ανέστη η νύχτα γίνεται μέρα και τα πυρά διασταυρώνονται στον αέρα. Εκατοντάδες ρουκέτες φωτίζουν την όμορφη νύχτα προσφέροντας ένα θέαμα πραγματικά εντυπωσιακό. Για ένα τέταρτο περίπου τα πυρά διασταυρώνονται συνέχεια, νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε εμπόλεμη ζώνη και μάλιστα στην πρώτη γραμμή!

Σαμοθράκη

Τη μεγάλη Πέμπτη τα παιδιά πηγαίνουν να φιλήσουν το χέρι της νονάς, της γιαγιάς και του παππού. Και μετά κοινωνούν. Η Μεγάλη Πέμπτη λέγεται και κόκκινη Πέμπτη γιατί βάφουν τα κόκκινα αυγά και φτιάχνουν τα κλίκια, μικρές κουλούρες με ένα κόκκινο αυγό στη μέση. Αξίζει να επισκεφτείτε το Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου στα Αλώνια για τις ακολουθίες της Μ. Βδομάδας, την περιφορά του επιταφίου στα καλντερίμια του παραδοσιακού οικισμού της Χώρας, να ακούσετε το Μοιρολόι της Παναγιάς τη Μ. Παρασκευή το πρωί στις διάφορες εκκλησιές του νησιού από την παιδική χορωδία.

Οι επίτροποι βγάζουν στον νάρθηκα το Σταυρό, την Παναγία και τον Άγιο Γιάννη και γίνεται αναπαράσταση όπως τότε, που έβαλαν κλήρο για τα ρούχα του Χριστού. Ο επίτροπος ρωτά ποιος θα σηκώσει τον Σταυρό, την Παναγία και τον Άγιο Γιάννη. Θα τα σηκώσουν όποιοι θα πληρώσουν τα περισσότερα (τα έσοδα πηγαίνουν για την συντήρηση της εκκλησίας) και θα κάνετε Ανάσταση στην πλατεία της Χώρας με φόντο το Βυζαντινό Κάστρο. Το βράδυ της Ανάστασης μπορείτε να γευτείτε το παραδοσιακό αρνί με γόμο ψημένο σε ξυλόφουρνο, στις ταβέρνες του νησιού.

ΜΑΧΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ

chmachi@yahoo.gr

http://egnatiapost.gr