 Μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρος της Ζώνης, στην Μεσημβρία, είναι μια απόλαυση και ένα ταξίδι στο μακρινό παρελθόν των προγόνων μας. Ο αρχαίος οικισμός βρίσκεται δίπλα μας, λίγα χιλιόμετρα από τον οικισμό των Δικέλων, σε μια από τις πιο όμορφες παραλίες της Θράκης. Την επισκέφθηκα για πολλοστή φορά, ένα φθινοπωρινό ηλιόλουστο κυριακάτικο πρωινό και καθώς περιδιάβαινα τους καλαίσθητους ξύλινους διαδρόμους με τα παγκάκια ανάπαυσης, ανάμεσα στα ευρήματα της αρχαίας πόλης που ανέδειξαν οι ανασκαφές, δίπλα στη θάλασσα, ο νους μου πήγε πολλά χρόνια πίσω, όταν μια παθιασμένη με τον χώρο αυτό αρχαιολόγος της ΙΘ' Εφορίας Θράκης, η Τζένη Τσατσοπούλου, προσπαθούσε να μας ευαισθητοποιήσει εδώ στο Δήμο της Αλεξανδρούπολης, επί Δημαρχίας Τάσου Σουλακάκη, ώστε να την βοηθήσουμε στην ανάδειξη του σημαντικού αυτού αρχαιολογικού χώρου. Θυμήθηκα επίσης τις επισκέψεις μας στο υπουργείο πολιτισμού, στην τότε υπουργό Μελίνα Μερκούρη, ώστε να εξασφαλιστούν οι πιστώσεις για την συνέχιση των ανασκαφών και την κατασκευή των βοηθητικών εγκαταστάσεων.Σήμερα τριάντα χρόνια μετά, ο χώρος είναι αγνώριστος και η ίδια η κ. Τσατσοπούλου, σεμνή όπως πάντα, μας διαβεβαιώνει ότι οι προσπάθειες συνεχίζονται για την εξασφάλιση πιστώσεων για τη συνέχιση της ανασκαφής, εντός του χώρου της περιτοιχισμένης αρχαίας Ζώνης. Παράλληλα συνεχίζεται η συντήρηση των αρχιτεκτονικών στοιχείων των ευρημάτων και η ανάδειξη του χώρου, με τις παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον και την επικαιροποίηση των ανακοινώσεων και των ενημερωτικών φυλλαδίων και sites του υπουργείου πολιτισμού. Δυστυχώς ο Δήμος Αλεξανδρούπολης δεν έχει συμπεριλάβει ακόμη μέσα στα κάδρο των ενδιαφερόντων του ένα χώρο που θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών υψηλού πνευματικού και οικονομικού υπόβαθρου. Ποτέ δεν είναι αργά όμως. |
Στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., Έλληνες άποικοι από τη Σαμοθράκη, κτίζουν στα νοτιοανατολικά παράλια της Θράκης, ανάμεσα στον Ίσμαρο και τον Έβρο, μια σειρά από φρούρια-πόλεις που ο Ηρόδοτος ονομάζει "Σαμοθρηΐκια τείχεα". Οι αποικίες αυτές αποτέλεσαν την περαία της Σαμοθράκης. Από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με επιφύλαξη για την οριστική τους θέση αυτές είναι: η Μεσημβρία, η Ζώνη, η Δρυς, η Σάλη, η Τέμπυρα και το Χαράκωμα. Από αυτές μόνο μία έχει εντοπιστεί και ανασκάπτεται συστηματικά, η Μεσημβρία σύμφωνα με την αρχική άποψη, ή η Ζώνη, σύμφωνα με τα νεότερα ανασκαφικά στοιχεία Βρίσκεται σε απόσταση 20 χιλ. περίπου δυτικά της Αλεξανδρούπολης, στα ανατολικά μιας μικρής πεδιάδας που τη διασχίζει ένας χείμαρρος γνωστός ως Σαπλί Ρέμα. Η πόλη φαίνεται να ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ. ενώ έφτασε στο απόγειο της ακμής της στην περίοδο από τους κλασικούς χρόνους μέχρι και τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Η Μεσημβρία-Ζώνη, όπως και οι υπόλοιπες αποικίες της Σαμοθράκης, αρχικά εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μητρόπολης σε αγροτικά προϊόντα και την εμπορική επικοινωνία με τα θρακικά φύλα της ενδοχώρας. Όμως ο αρχικός αγροτικός χαρακτήρας της πέρασε σχετικά νωρίς - ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. - σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι εμπορικές συναλλαγές και η θαλάσσια διακίνηση αγαθών αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ασφαλείς και επικερδείς. Έτσι η πόλη εξελίχτηκε γρήγορα σε σημαντικό εμπορικό κέντρο και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ. Την οικονομική ευρωστία της πόλης φανερώνει και το ποσό των δύο ταλάντων που καθορίστηκε για την εισφορά στο ταμείο της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Όμως η διείσδυση της αθηναϊκής δύναμης στην περιοχή, η επιβολή στις αποικίες της Σαμοθράκης ενός μάλλον δυσβάστακτου φόρου, καθώς και πιθανόν και γεγονότα για τα οποία λείπουν εντελώς γραπτές ιστορικές μαρτυρίες, οδήγησαν βαθμιαία - από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. - σε παρακμή και σταδιακή εγκατάλειψη. Το σκηνικό αλλάζει ριζικά στα χρόνια της μακεδονικής κυριαρχίας (356 π.Χ.) και παγιώνεται με τη ρωμαϊκή κατάκτηση (46 μ.Χ.) καθώς προτιμώνται πλέον οι χερσαίοι δρόμοι που συνδέουν τις μακεδονικές πρώτα, ρωμαϊκές έπειτα αποικίες της ενδοχώρας και έτσι το ενάλιο εμπόριο ατονεί. Ιδρύονται χερσαίες πόλεις με πολιτικο-στρατιωτικό χαρακτήρα που λόγω της γεωγραφικής τους θέσης αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στη διακίνηση των αγαθών. Η Εγνατία οδός ασφαλώς επιτάχυνε τη φθίνουσα πορεία των παραλιακών αποικιών. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μαρτυρούν βίαιη καταστροφή της Μεσημβρίας - Ζώνης. Το πιθανότερο είναι ότι στα χρόνια της παρακμής η πόλη σταδιακά εγκαταλείπεται. Με συρρικνωμένη πια μορφή υφίσταται μέχρι το 200 π.Χ. περίπου, χωρίς να διαθέτει πλέον δική της νομισματοκοπία. Για την περίοδο από το 100 π.Χ. έως και τον 5ο αι. μ.Χ. (πρώτοι βυζαντινοί χρόνοι) έχουμε ελάχιστα μόνο ίχνη που δηλώνουν περιστασιακή κατοίκηση, αγροτικού μάλλον χαρακτήρα. Η Μεσημβρία-Ζώνη παρουσιάζει την εικόνα μιας ελληνικής πόλης, που ιδρύθηκε σε μια εποχή δυναμικού και φιλόδοξου επεκτατισμού, εδραιώθηκε κάτω από δύσκολες συνθήκες, άκμασε χάρη στο υψηλό πολιτιστικό επίπεδο και την επιχειρηματική διορατικότητα των ανθρώπων της και παράκμασε φυσιολογικά, ακολουθώντας τις εσωτερικές εξελίξεις που σήμαναν τo τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Ο αρχαιολογικός χώρος της Μεσημβρίας-Ζώνης ήταν ήδη γνωστός από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν Βούλγαροι στρατιωτικοί σκάβοντας για επάκτια χαρακώματα, αποκάλυψαν οικοδομικό υλικό και θραύσματα αγγείων που υποδήλωναν την ύπαρξη οικισμού. Το 1966 άρχισε η πρώτη συστηματική ανασκαφή με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Η έρευνα συνεχίζεται και σήμερα από τη ΙΘ΄ ΕΠΚΑ Θράκης.
Γ.Λ.
Συντάχθηκε απο τον/την News-Admin
Πέμπτη, 07 Νοέμβριος 2013
* Το κείμενο είναι της αρχαιολόγου Τζένης Τσατσοπούλου και υπάρχει στο ενημερωτικό site του υπουργείου πολιτισμού.
ΓΝΩΜΗ 7-11-13
http://www.gnomionline.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου