Οι προκλήσεις του Περιφερειακού της Αλεξανδρούπολης

Ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΣ, ΟΙ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΟΥ ΤΡΑΙΝΟΥ ΚΑΙ Ο ΣΟΥΜΑΧΕΡ...
… και κάποιες προτάσεις για τις προοπτικές που ανοίγονται.

 

Του Γιάννη Λασκαράκη.
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ήρθε στην Αλεξανδρούπολη την προπερασμένη Παρασκευή, συνεπής στην υπόσχεσή του προς στους φορείς που τον επισκέφτηκαν στο γραφείο του και ανακοίνωσε την χρηματοδότηση της Περιφερειακής οδού της Αλεξανδρούπολης, αλλά και τον σχεδιασμό του ΟΣΕ για την απομάκρυνση της σιδηροδρομικής γραμμής από την οδό Κωνσταντινουπόλεως.
Πρέπει να σημειωθεί, όσο και αν φαίνεται απίστευτο, ότι και τα δύο έργα είναι σχεδιασμένα από τον προηγούμενο … αιώνα.

Και ο Περιφερειακός και η απομάκρυνση της σιδηροδρομικής γραμμής, αναφέρονται στα κείμενα του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του 1989, ως προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού που προέβλεπε εκείνο το ΓΠΣ.
Έκτοτε, η απομάκρυνση των γραμμών «έμπλεξε» στα γρανάζια της αναβλητικότητας του ΟΣΕ, που βρήκε και ως πρόσχημα τις αντιδράσεις κάποιων ιδιοκτητών στην περιοχή του Απαλού και του Μαΐστρου, που δεν δέχονταν να περάσει η νέα χάραξη της γραμμής μέσα από τα χωράφια τους.
Ο Περιφερειακός είχε καλύτερη τύχη και αυτό χάρις στην αποτελεσματικότητα της ΕΓΝΑΤΙΑΣ Α.Ε., που αθόρυβα συνέταξε την μελέτη και τον κτηματολογικό πίνακα των απαλλοτριώσεων, οδηγώντας το έργο σε μια ωριμότητα η οποία του προσέδιδε μια ασυναγώνιστη προτεραιότητα, έναντι άλλων διεκδικούμενων έργων στην Περιφέρεια. Διότι το έργο είναι σαφώς περιφερειακής διάστασης και θα έπρεπε να είχε ήδη ενταχθεί στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, στα πλαίσια των «αγαστών» σχέσεων Λαμπάκη και Γιαννακίδη…

Η ευνοϊκή συγκυρία της ύπαρξης στο αρμόδιο υπουργείο του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ενός πολιτικού που έχει δώσει και στο παρελθόν σαφή δείγματα αποτελεσματικότητας, δεν μειώνει την συμβολή όλων όσων συνέβαλαν στην χρηματοδότηση του έργου. Οι τοπικοί υφυπουργοί, ο Περιφερειάρχης, ο Δήμαρχος, ο Πρόεδρος του ΟΛΑ, τα τοπικά ΜΜΕ, αλλά και οι αφανείς, αλλά καθοριστικοί για την απόφαση αυτοί, μηχανικοί της ΕΓΝΑΤΑΣ Α.Ε., έχουν μερίδιο στην επιτυχία.
Από το σημείο αυτό όμως μέχρι αυτό που υποστηρίζει ο Δήμαρχος, ότι δηλαδή με τον Περιφερειακό σχεδιάστηκε η Αλεξανδρούπολη για τα επόμενα …100 χρόνια, απέχουμε 100 έτη φωτός. Όταν υποστηρίζουμε ότι η δημοπράτηση ενός δρόμου αποτελεί σχεδιασμό, αντιστρέφουμε την έννοια των λέξεων, διότι αντιθέτως η κατασκευή του έργου αποτελεί την κατάληξη ενός σχεδιασμού, που έγινε σε άλλες εποχές και που υλοποιείται σήμερα.
Δυστυχώς έχουμε να δούμε επιστημονικό σχεδιασμό, αποτυπωμένο στο χαρτί, εγκεκριμένο και με ισχύ νόμου, εδώ και 30 χρόνια, από την εποχή του Τάσου Σουλακάκη, όταν εκπονήθηκε το Γ.Π.Σ. που εγκρίθηκε 1989. Με βάση αυτόν τον σχεδιασμό κατασκευάζονται τα μεγάλα έργα, πολεοδομείται και λειτουργεί η Αλεξανδρούπολη μέχρι και σήμερα. Όλα τα άλλα είναι λόγια για να περνά η ώρα…
Και βέβαια αξίζουν επαίνων όσοι υλοποιούν τα έργα με βάση εκείνο το σχεδιασμό, αλλά δυστυχώς ορισμένες φορές αυτός ο σχεδιασμός ανατρέπεται, με συνέπεια να χάνει η πόλη σημαντικές ευκαιρίες για την χωροταξική της ανάπτυξη. Τρία είναι τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τέτοιων ανατροπών: Η ακύρωση του εσωτερικού δακτυλίου, γέφυρα Βανικιώτη- Παπαναστασίου- Θράκης- Ανδρονίκου-γέφυρα Μαΐστρου, ο αποχαρακτηρισμός του χώρου της ΕΓΣ στην οδό Κωνσταντινουπόλεως για ανέγερση σχολικών κτηρίων και ο αποχαρακτηρισμός του χώρου των αποθηκών της ΚΥΔΕΠ από λαϊκή, δημοτική αγορά και συγκοινωνιακό κέντρο, σε οικοδομήσιμη έκταση. Και στις τρείς περιπτώσεις δεν υπήρξαν πολεοδομικά κριτήρια και τα ιδιωτικά συμφέροντα υπερίσχυσαν του συμφέροντος της πόλης.

 

Το λιμάνι και ο Περιφερειακός
Πολύ φοβάμαι ότι στη νέα δημοτική αρχή, εκτός από την διαστρέβλωση της έννοιας του σχεδιασμού, πελάγωσαν και με την έννοια του «Περιφερειακού» (αν και στο δημοτικό όλοι μάθαμε τι σημαίνει «περιφέρεια»). Ακούγαμε λοιπόν να λέγεται ότι ο Περιφερειακός έχει προορισμό να συνδέσει το λιμάνι με την Εγνατία (!) και για χάρη αυτής της σύνδεσης δεν μας χρειάζεται ο δυτικός του κλάδος. Και το προτείνουν αυτό και στον Υπουργό, αρχίζοντας την διαπραγμάτευση, ήδη με… έκπτωση 50%. Ευτυχώς που ο Χρυσοχοΐδης άκουσε τις συνετές φωνές που έλεγαν ότι ένα έργο που γίνεται μισό δεν κάνει τη δουλειά του και πάνε χαμένα και τα χρήματα που ξοδεύεις γι αυτό. Χαιρόμαστε διότι ανάμεσα σε αυτές τις συνετές φωνές είμαστε και εμείς.
Ας σταθούμε όμως λίγο περισσότερο στο θέμα του Λιμανιού. Σαφώς και το λιμάνι μας θα πρέπει να βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με τα άλλα μέσα μεταφοράς που προνομιακά διαθέτει η Αλεξανδρούπολη. Πρέπει αλλά δεν αρκεί, διότι μια σύνδεση με την Εγνατία δεν θα φέρει αυτομάτως και την ανάπτυξή του. Αντιθέτως, η ανάπτυξη του λιμανιού και η αύξηση της εμπορευματικής του κίνησης θα δημιουργήσει την ανάγκη για μεγάλες οδικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις. Αλλιώς θα μοιάσουμε τους προγόνους των Αβδηριτών που έφτιαχναν χρυσές βρύσες χωρίς να έχουν νερό. Και το «νερό» στο λιμάνι μας θα έρθει από την θάλασσα, διότι τα πλοία με τα κοντέϊνερς σε αυτήν συνηθίζουν να ταξιδεύουν. Και τα πλοία δεν έρχονται στο λιμάνι μας, όχι γιατί δεν υπάρχει μια «γκλαμουράτη» σύνδεση με την Εγνατία, αλλά γιατί δεν έχει το κατάλληλο βάθος και γιατί δεν διαθέτει τις στοιχειώδεις μηχανολογικές, τεχνολογικές και αποθηκευτικές υποδομές, γιατί δεν προσφέρει σύγχρονες εξυπηρετήσεις (τελωνεία, logistics, προμήθειες κλπ), και γιατί δεν εντάχθηκε ακόμη στα μεγάλα ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα θαλάσσιων μεταφορών. Όταν λοιπόν «συρρικνώνουμε» την χρησιμότητα του Περιφερειακού μόνο στην εξυπηρέτηση του λιμανιού, δικαίως ένας υπουργός που θα ήθελε να αποφύγει την κατασκευή του Περιφερειακού θα ρωτούσε: Γιατί δεν χρησιμοποιείτε την υπάρχουσα σύνδεση του λιμανιού με την Εγνατία, μέσω των κόμβων του Απαλού και της ΒΗΠΕ, δεδομένου μάλιστα ότι η σύνδεση αυτή είναι και συντομότερη κατά δύο χιλιόμετρα για τα φορτία που θα κατευθύνονται προς βορρά, μια και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης έχει προσανατολισμό την βόρεια και ανατολική Ευρώπη, υποκαθιστώντας τα Δαρδανέλια; Θα αντιπρότεινε λοιπόν, αντί για τον Περιφερειακό, ένα μικρό τμήμα σύνδεσης του λιμανιού με τον κόμβο στη γέφυρα Μαΐστρου, επικαλούμενος και την αναλογία κόστους οφέλους του έργο , σε σχέση με το μεταφορικό φορτίο που προκύπτει από την κίνηση των εμπορευματοκιβωτίων σήμερα και στο άμεσο μέλλον.

 

Η πόλη και ο Περιφερειακός
Ας δούμε όμως την νέα πραγματικότητα που δημιουργεί για την Αλεξανδρούπολη, και όχι μόνο, η κατασκευή του Περιφερειακού, αλλά και η (μελλοντική) απομάκρυνση της σιδηροδρομικής γραμμής από τον ιστό της πόλης. Ο Δήμαρχος ξέχασε όσα έλεγε για την κατάργηση του δυτικού τμήματος , και υπερβολικός ως συνήθως, έφθασε στο άλλο άκρο, λέγοντας ότι θα μπορούμε να πηγαίνουμε από την αρχή του Περιφερειακού μέχρι την γέφυρα Μαίστρου, παρακάμπτοντας την πόλη και διανύοντας 5,7 χιλιόμετρα, σε ενάμισι λεπτό. Επειδή η ταχύτητα που απαιτείται για κάτι τέτοιο είναι περίπου 230 χιλιόμετρα την ώρα, θα έπρεπε όλοι να οδηγούσαμε αυτοκίνητα τύπου Formula 1. Και επειδή η τροχαία θα κάνει χρυσές δουλειές με τα πρόστιμα που θα μας κόβει, θα έλεγα ότι, με μια λογική ταχύτητα, θα χρειαζόμασταν πέντε λεπτά περίπου, μαζί με τις καθυστερήσεις στους ισόπεδους κόμβους.
Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο ο χρόνος. Κυρίως είναι η αποσυμφόρηση του κέντρου, διότι σε συνδυασμό και με την «συλλεκτική» λειτουργία του κατασκευαζόμενου Δακτυλίου (μικρός Περιφερειακός), οι ενδοαστικές κινήσεις θα γίνονται περιφερειακά , όπως και η κίνηση προς τους οικισμούς στα Δυτικά (Μεσημβρία, Δίκελα, Μάκρη, Χιλή κλπ) και στα Ανατολικά (Μαϊστρο, Απαλό, Άνθεια, Νίψα κλπ). Αλλά «περιφερειακά» θα πηγαίνουμε και στο Αεροδρόμιο, στο Νοσοκομείο, στο Πανεπιστήμιο, στη ΒΗΠΕ, στην βιοτεχνική και εμπορική ζώνη μεταξύ Μαΐστρου και Απαλού, στα δύο νεκροταφεία, στα ΚΤΕΟ, στο Κάμπινγκ, στις ακτές και στα εξοχικά. Αλλά και οι οικισμοί θα επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς να περνούν τα αυτοκίνητα από το κέντρο.
Η αστική συγκοινωνία θα μπει σε νέες βάσεις, με νέα ταχύτερα δρομολόγια, τα αυτοκίνητα αποκομιδής των σκουπιδιών και τα φορτηγά μεταφοράς οικοδομικών και άλλων υλικών θα βρουν γρήγορες διεξόδους χωρίς να ταλαιπωρούν την κυκλοφορία. Τα ποδήλατα και οι πεζοί θα κυκλοφορούν με μεγαλύτερη ασφάλεια.
Θα υπάρχουν όμως και νέες δραστηριότητες για την τοπική οικονομία όπως η ίδρυση σταθμών εξυπηρέτησης των οδηγών στους παράπλευρους δρόμους (βενζινάδικα, συνεργεία, κλπ). Αλλά και στις συνοικίες θα δημιουργηθούν καταστήματα, πολυκαταστήματα, εμπορικά κέντρα, φαρμακεία, κέντρα διασκέδασης, στο πλαίσιο μιας νέας πολεοδομικής συγκρότησης της πόλης, που θα δημιουργήσει εύκολα προσβάσιμες αποκεντρωμένες και αυτάρκεις οικιστικές μονάδες. Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες θα φύγουν από το κέντρο, συμβάλλοντας έτι περαιτέρω στην αποσυμφόρησή του. Η ζήτηση για τέτοιες δράσεις στην περιφέρεια της πόλης, θα δημιουργήσει και αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας και δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Και αυτά χωρίς να υπολογίζουμε την εξοικονόμηση χρόνου και καυσίμων, αλλά και την ψυχική μας ηρεμία.
Αυτονόητο είναι βέβαια ότι η κυκλοφοριακή μελέτη, που κατά ευνοϊκή συγκυρία συντάσσεται αυτή τη περίοδο (νιώθω δικαιωμένος που είναι δική μου η πρόταση), θα πρέπει να αναθεωρηθεί για να συμπεριλάβει αυτό το νέο και ανατρεπτικό στοιχείο της κατασκευής του Περιφερειακού. Διότι εκτός των άλλων δημιουργεί σοβαρές προϋποθέσεις για ριζοσπαστικές και καινοτόμες κυκλοφοριακές λύσεις στα μεγάλα ζητήματα της αναβάθμισης του κέντρου και της αγοράς, των πεζοδρομήσεων , των χώρων στάθμευσης, των μαζικών μέσων μεταφοράς κλπ. Τίποτε από όλα αυτά δεν θα συνέβαινε εάν ο Περιφερειακός ήταν απλά μια συνδετήρια οδός της Εγνατίας με το λιμάνι…
Οι γραμμές του ΟΣΕ και οι αποθήκες της ΚΥΔΕΠ
Η απομάκρυνση των γραμμών του ΟΣΕ από την οδό Κωνσταντινουπόλεως είναι μια διαφορετική πολεοδομική και κυκλοφοριακή πρόκληση, που θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη από τους μελετητές της κυκλοφοριακής μελέτης. Η επανένωση του ανατολικού και δυτικού τομέα της Αλεξανδρούπολης θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οργάνωση και λειτουργία της εκείθεν των γραμμών περιοχής, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η περιοχή της οδού Άβαντος, που δεν μπορεί πια να βρίσκεται εκτός σχεδίου πόλης. Ο απελευθερούμενος χώρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια τοπική περιφερειακή συλλεκτήρια οδό, σε συνδυασμό με τις οδούς Άβατος, Εθνικής Αντίστασης, Ανδρονίκου, Χαλκηδόνας, Προύσης κλπ, που θα συνέδεε το εμπορικό κέντρο της περιοχής του Μύλου Μασούρα και των αποθηκών της ΚΥΔΕΠ, με τον χώρο του Πολυκοινωνικού και του νέου Κολυμβητηρίου.
Νομίζω όμως ότι αυτή η εξαγγελία μας βάζει και σε άλλες σκέψεις, που έχουν σχέση με τον ΟΣΕ και τη γη που διαθέτει σε στρατηγικά σημεία της πόλης. Εν προκειμένω ελπίζω ο ΟΣΕ να μη ζητήσει αποζημίωση για τη γη που θα προκύψει από την απομάκρυνση των γραμμών, όπως δεν δικαιούται να ζητήσει και για τον χώρο των αποθηκών της ΚΥΔΕΠ , του πάρκου Εγνατίας (Προσκόπων), του ΚΑΠΗ και λοιπών χώρων που έχουν ήδη δοθεί από χρόνια σε κοινή χρήση για τους πολίτες. Είναι όμως ευκαιρία τώρα, με αυτόν τον υπουργό, να διευθετηθεί το σύνολο των εκτάσεων που διαθέτει ο ΟΣΕ στην παραλιακή ζώνη, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την χωροταξική ανάπλασή της. Η σημαντικότερη είναι βέβαια η περιοχή των αποθηκών της ΚΥΔΕΠ, η οποία με βάση αυτά που ανακοίνωσε ο κ. Χρυσοχοΐδης αποκτά μια στρατηγική σημασία , επιβεβαιώνοντας αυτό που υποστηρίζουμε χρόνια τώρα «εις ώτα μη ακουόντων». Η ανάγκη αξιοποίησής της, για την μεταφορά του ΚΤΕΛ και του επιβατικού σταθμού του ΟΣΕ, δίπλα στην αρχή του Περιφερειακού, είναι τόσο κραυγαλέα και ορατή δια γυμνού οφθαλμού, που μόνο οι «κωφοί» και οι «τυφλοί» δεν την αντιλαμβάνονται. Είναι μάλιστα μοναδική ευκαιρία, η απομάκρυνση των γραμμών από την οδό Κωνσταντινουπόλεως να ολοκληρωθεί και με την απομάκρυνση του τμήματος των γραμμών από τις αποθήκες της ΚΥΔΕΠ, μέχρι τον επιβατικό σταθμό του ΟΣΕ, εντάσσοντας στο ίδιο έργο και την κατασκευή του νέου επιβατικού σταθμού. Αυτό θα έπρεπε να ζητήσει ο Δήμαρχος από τον υπουργό όταν πήρε τον λόγο να τον ευχαριστήσει. Είμαι βέβαιος ότι η απάντησή του θα ήταν θετική, μια και είχε εκεί και όλη την ηγεσία του ΟΣΕ. Πόσο μάλλον εάν του ανέλυε την αναπτυξιακή διάσταση της πρότασης για την δημιουργία εκεί ενός εμπορικού κέντρου και ενός σύνθετου τερματικού σταθμού, με τις εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργούσε.

 

Άμεσες ενέργειες της δημοτικής αρχής
Από όλα τα παραπάνω προκύπτουν μερικές άμεσες και επείγουσες ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προχωρήσει η δημοτική αρχή, αν επιθυμεί να αξιοποιήσει στο έπακρο τις εξαγγελίες Χρυσοχοΐδη.
1. Να συντάξει την πράξη εφαρμογής και τον σχετικό κτηματολογικό πίνακα για την τροποποίηση του ρυμοτομικού των αποθηκών της ΚΥΔΕΠ, ώστε να προσδιορισθούν οι υπόχρεοι καταβολής της εισφοράς σε γη και χρήμα καθώς και οι δικαιούμενοι αποζημίωσης
2. Με βάση τον παραπάνω κτηματολογικό πίνακα να κληθεί η ΓΑΙΟΣΕ σε διαπραγμάτευση για την διευθέτηση του συνόλου των εκτάσεων της παραλιακής ζώνης, που κρίνονται απαραίτητες για την ανάπτυξη του παραλιακού μετώπου της Αλεξανδρούπολης, με ανταλλαγή και συμψηφισμούς με την εισφορά σε γη και χρήμα.
3. Συζήτηση με το ΚΤΕΛ για την ανταλλαγή του δικού του ακινήτου με γη της ΓΑΙΟΣΕ στην περιοχή των αποθηκών της ΚΥΔΕΠ, ώστε να ανεγείρει εκεί το νέο επιβατικό σταθμό του.
4. Συζήτηση με τον ΟΛΑ , τον ΟΣΕ αλλά και με τους μελετητές του Περιφερειακού, για μικρή τροποποίηση τους Master Plan του λιμανιού, ώστε η χάραξη του Περιφερειακού εντός της ζώνης του λιμένα να προσαρμοστεί με όλα τα παραπάνω, αλλά και για την λειτουργική σύνδεσή του με αστικό οδικό δίκτυο, ως προέκταση της οδού Καραολή- Δημητρίου.
5. Να θέσει τα ζητήματα αυτά σε διαβούλευση στη κοινωνία και για λήψη απόφασης στο Δημοτικό Συμβούλιο, ως άμεση χωροταξική προτεραιότητα , ώστε να δοθούν ως κατεύθυνση στους μελετητές του επικείμενου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, για να αποκτήσει αυτός ο σχεδιασμός ισχύ νόμου και να δεσμεύει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και τώρα και στο μέλλον.
6. Να ασκήσει την μεγάλη εξωστρεφή πολιτική που φθάνει ως τις Βρυξέλλες, ενεργοποιώντας Κυβέρνηση, Περιφέρεια και Ευρωβουλευτές, συμμαχώντας και με τους άλλους Δήμους του Έβρου, ακόμη και της Βουλγαρίας, για την ένταξη του άξονα Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολης στα Διευρωπαϊκά δίκτυα και της Αλεξανδρούπολης ως τερματικού σταθμού όλων των μέσων μεταφοράς, στο σημείο που ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος συνδέεται με την Μεσόγειο και την Ασία.
Μόνο έτσι μια δημοτική αρχή με όραμα, σχεδιάζει την πόλη της για τα επόμενα 30 χρόνια, ώστε να έχει την μεγάλη εικόνα και να την υλοποιεί χρόνο με το χρόνο χωρίς παρεκκλίσεις και παλινδρομήσεις, εκτός από τις αναγκαίες προσαρμογές σε νέα δεδομένα. Και επειδή ο σχεδιασμός είναι του «εμείς» και όχι του «εγώ», καλείς και όλους τους πολίτες και όλες τις παρατάξεις να συμβάλλουν σε αυτόν το σχεδιασμό, συνθέτοντας και αξιοποιώντας τις προτάσεις τους. Μόνο έτσι δεν θα χάσεις τη μεγάλη ευκαιρία να αφήσεις στις επόμενες γενιές ένα έργο πνοής, συνδέοντάς το και με το όνομά σου. Και είναι προτιμότερο να σε θυμούνται για αυτό, παρά σαν τον Δήμαρχο που ξεπέρασε τον μεγάλο Σουμάχερ, διανύοντας τα 6 χιλιόμετρα σε 90 δευτερόλεπτα…

http://www.gnomionline.gr