Περίοδος εξετάσεων: Ποια είναι η σωστή διατροφή και πώς αντιμετωπίζεται το άγχος;

                 

Επιμέλεια: Κική Τσεκούρα - Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D.

Η περίοδος των εξετάσεων είναι προ των πυλών, το πολύωρο διάβασμα και το άγχος για τους περισσότερους μαθητές κορυφώνεται. Εκτός όμως από το διάβασμα που αποτελεί αδιαμφισβήτητα και το βασικότερο όπλο των μαθητών απέναντι στις εξετάσεις, η διατροφή παίζει και αυτή εξέχοντα ρόλο στη μέγιστη απόδοση του μαθητή.

Η διατροφή του παιδιού που διαβάζει είναι σημαντική. Το διάβασμα και η μάθηση είναι σοβαρές και πολύπλοκες λειτουργίες. Για να πετυχαίνουν χρειάζεται να γίνονται με το σωστό τρόπο.

Ο καλός ύπνος και η υγιεινή διατροφή θα σας δώσουν τα εφόδια για να αντέξετε και να καταβάλετε την ενέργεια και τους κόπους που απαιτούνται. Μην ξεχνάτε ότι το διάβασμα και η μάθηση θέλουν ενέργεια και κόπο. Η προσοχή και η συγκέντρωση υποφέρουν όταν είστε κουρασμένοι, έχετε έλλειψη ύπνου ή υποβάλλεστε σε παράγοντες που οδηγούν αλλού τις σκέψεις σας. Θέλουν επίσης προσοχή και συγκέντρωση. Γι αυτό απομακρύνετε κάθε παράγοντα που μπορεί να αποσπά την προσοχή σας όπως ραδιόφωνο, μουσική, τηλεόραση ή θορυβώδες περιβάλλον.

Θρεπτικά συστατικά που κατά καιρούς έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της μνήμης και γενικότερα την καλύτερη εγκεφαλική λειτουργία είναι οι βιταμίνες C, συμπλέγματος Β, όπως η Β12 και Β6, Ε, η θειαμίνη καθώς και ορισμένα από τα απαραίτητα αμινοξέα. Οι υδατάνθρακες, οι οποίοι περιέχονται κυρίως σε τρόφιμα όπως το ψωμί, τα δημητριακά, η πατάτα,τα ζυμαρικά, τα φρούτα και τα γλυκά αποτελούν την πιο εύκολη πηγή ενέργειας για τον οργανισμό μας ενώ η γλυκόζη ο απλούστερος από τους υδατάνθρακες είναι το μοναδικό ενεργειακό υπόστρωμα που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας.

Σε περιόδους μεγάλης πνευματικής καταπόνησης, αυξημένης ψυχικής πίεσης και έντονου στρες, ορισμένα θρεπτικά συστατικά παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο:

• Ακόρεστα λιπαρά οξέα: αποτελούν το οικοδομικό υλικό των νευρικών κυττάρων, τα οποία θρέφουν και προστατεύουν. Βοηθούν επίσης στην καταπολέμηση του άγχους και στη βελτίωση της διάθεσης. Παχιά ψάρια, ελαιόλαδο, ταχίνι, ξηροί καρποί, κρόκος αβγού, αβοκάντο και μη υδρογονωμένα φυτικά λίπη και έλαια αποτελούν τις υγιεινότερες πηγές τους.

• Αμινοξέα: απολύτως απαραίτητα για τη βιοσύνθεση νευροδιαβιβαστών, χημικών ουσιών που επηρεάζουν την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Ιδιαίτερα χρήσιμο αμινοξύ για τον πνευματικά εργαζόμενο μαθητή είναι η τρυπτοφάνη, πρόδρομη ουσία της σεροτονίνης. Η ομαλή παραγωγή σεροτονίνης σχετίζεται με την καλή διάθεση, τη μείωση του άγχους, την τόνωση και την καλή λειτουργία της μνήμης. Τρυπτοφάνη υπάρχει κυρίως σε ζυμαρικά, γαλοπούλα, γαλακτοκομικά (ειδικά στα τυριά), ψάρια, όσπρια και ξηρούς καρπούς.

• Αντιοξειδωτικά: βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει την υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών, επιβλαβών ουσιών που δημιουργούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες κατά τις περιόδους έντονου στρες, όπως είναι η εξεταστική περίοδος. Μεγάλες ποσότητες αντιοξειδωτικών περιέχουν κυρίως τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τρόφιμα που δεν θα πρέπει να λείπουν ποτέ από το καθημερινό διαιτολόγιο.

• Βιταμίνες Β: συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, στη μείωση της πνευματικής κόπωσης, στον καλύτερο μεταβολισμό των υδατανθράκων και στην αύξηση των επιπέδων ενέργειας. Υπάρχουν κυρίως σε ανεπεξέργαστα δημητριακά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρια και λαχανικά.

• Γλυκόζη: προέρχεται από το μεταβολισμό των υδατανθράκων. Αποτελεί τη μοναδική πηγή ενέργειας του εγκεφάλου και επομένως χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο σε όσους διαβάζουν εντατικά. Πιτυρούχο ψωμί, νιφάδες βρώμης, σκούρο ρύζι, ζυμαρικά, δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, πατάτες, όσπρια, φρούτα, λαχανικά και μέλι αποτελούν τις καλύτερες πηγές ωφέλιμων υδατανθράκων.

• Μαγνήσιο: συμβάλλει στη χαλάρωση του νευρικού συστήματος, ενώ συγχρόνως αυξάνει την αυτοσυγκέντρωση και την αντίσταση στην κόπωση. Σε περίπτωση ανεπαρκούς πρόσληψης, οι ορμόνες του στρες αυξάνονται σημαντικά, γεγονός που μπορεί να εντείνει τον εκνευρισμό ή να προκαλέσει κατάθλιψη. Πλούσιες πηγές μαγνησίου είναι τα πράσινα λαχανικά και επίσης όσπρια, καρύδια, δημητριακά ολικής άλεσης, μπανάνες, αβοκάντο, ρύζι, στάρι, σπανάκι, μανιτάρια και η πικρή σοκολάτα.

• Σίδηρος: αναγκαίος για την οξυγόνωση και την εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου. Η μακροχρόνια έλλειψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει αδυναμία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, νευρικότητα και δυσκολίες στη μάθηση. Πιο αφομοιώσιμες πηγές σιδήρου είναι το συκώτι και τα κόκκινα κρέατα. Ποσότητες σιδήρου περιέχονται επίσης σε πουλερικά, ψάρια, αβγά, δημητριακά πρωινού, αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς, όσπρια και σκούρα πράσινα λαχανικά.

Μια τροφή που μπορεί να βοηθήσει σε περιόδους πνευματικής κόπωσης είναι τα κεράσια. Είναι σε αφθονία αυτήν την περίοδο και μειώνουν αισθητά την πνευματική κόπωση. Τα κεράσια είναι νόστιμα και πολύ θρεπτικά. Περιέχουν όλα τα παραπάνω και συγκεκριμένα:

• Αντιοξειδωτικά
• Μεταλλικά άλατα
• Ελαγικό οξύ
• Βιταμίνη C
• Βιταμίνη Α
• Μελατονίνη
• Κάλιο, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, μαγνήσιο και χαλκό
• Βιοφλαβονοειδή
• Ανθοκυανίνες
• Φυτοστερόλες

Αποφύγετε ή περιορίστε σημαντικά:

• Μεγάλα γεύματα, αλόγιστη λήψη τροφής, συνεχές τσιμπολόγημα
• Γρήγορο φαγητό, παραγγελίες φαγητών, προκατασκευασμένα γεύματα.
• Ποτέ δεν κάνουμε συγχρόνως διάβασμα και φαγητό!

Απλές πρακτικές για διαχείριση του άγχους των εξετάσεων

Όταν φτάνει η περίοδος των εξετάσεων αρχίζουν να αγχώνονται όλα τα παιδιά, είτε είναι καλοί μαθητές είτε όχι. Έχουν πολύ διάβασμα, σκέφτονται αν θα καταφέρουν να πετύχουν και όλο αυτό τα πανικοβάλει. Ο παιδίατρος Σπύρος Μαζάνης μας δίνει τον δεκάλογο αντιμετώπισης του άγχους των εξετάσεων!

Την περίοδο των εξετάσεων οι μαθητές κάθε ηλικίας επιβαρύνονται πνευματικά, ψυχικά και σωματικά. Η αυξημένη προσπάθεια που καταβάλουν απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή τους, κατάλληλο χειρισμό του άγχους και ποιοτικές συνθήκες διαβίωσης.

Έστω και για την τελευταία στιγμή ακόμα και για τους μαθητές που δεν προσέχουν την διατροφή τους κατά την διάρκεια του χρόνου, θα δώσουμε κάποιες συμβουλές για να βοηθηθούν οι δύσκολοι περίοδοι των εξετάσεων.

Δεκάλογος αντιμετώπισης του άγχους των εξετάσεων:

1. Ο εγκέφαλός τους θα λειτουργήσει σωστά και αποδοτικά, αν η γλυκόζη δηλαδή το ζάχαρο στο αίμα διατηρείται σε σταθερά επίπεδα.
2. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να τρώει 5 γεύματα ημερησίως. Δηλαδή 3 βασικά (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και 2 σνακ (δεκατιανό, απογευματινό). Το κάθε γεύμα θα πρέπει να απέχει από το άλλο τουλάχιστον 3 ώρες.
3. Να τρώει το πρωί σαν βασιλιάς, το μεσημέρι σαν πρίγκιπας και το βράδυ σαν ζητιάνος. Δηλαδή το βράδυ ελαφρύ φαγητό και τουλάχιστον 2 ώρες πριν τον βραδινό ύπνο για να μην έχει διαταραχές κατά την διάρκεια του ύπνου.
4. Λίγη μαύρη σοκολάτα. Μία ή δύο φορές την ημέρα ενισχύει την μνήμη και επειδή περιέχει ουσίες που διεγείρουν την ευφορία συμβάλλει στην μείωση του άγχους.
5. Τα φρούτα να συνοδεύονται πάντοτε με λίγους ξηρούς καρπούς.
6. Να πίνει 2 λίτρα νερό την ημέρα. Βοηθάει στην παραγωγή ενέργειας.
7. Όχι στους καφέδες και το τσάι. Η καφεΐνη που περιέχουν προκαλεί πολύ διούρηση και έτσι το παιδί αφυδατώνεται. Επιπλέον η καφεΐνη δημιουργεί αϋπνίες, διέγερση και εκνευρισμό.
8. Να κοιμάται 6 έως 7 ώρες το 24ωρο.
9. Να περπατάει μία ώρα την ημέρα.
10. Κάθε 1 ώρα διαβάσματος να ξεκουράζεται 10 λεπτά.

Αν ο μαθητής έχει παθολογικό άγχος το καταλαβαίνουμε διότι μπορεί να έχει: ταχυκαρδίες, ταχυπαλμίες, εφιδρώσεις, κοκκίνισμα προσώπου, συχνοουρία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, καούρες, φουσκώματα, πόνο στο στομάχι, λιποθυμικές τάσεις, αϋπνία, σπασμωδικό βήχα, τικ όπως ανοιγόκλεισμα των ματιών. Αν συμβαίνει κάποιο από αυτά δεν δίνουμε φάρμακα, αλλά απευθυνόμαστε στον γιατρό του.

Πηγή: medlabnews.gr - alexpolisonline