Ένα σημαντικό
ντοκουμέντο από την ιστορία της Αλεξανδρούπολης
Γράφει ο Παντελής
Στεφ. Αθανασιάδης
Ένα σημαντικό και αδημοσίευτο ντοκουμέντο από την ιστορία της Αλεξανδρούπολης, υπάρχει στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών.
Οι κάτοικοι του άσημου ακόμα Δεδέαγατς, με συγκινητικό ζήλο, όταν επήλθε η ρωσική κατοχή της περιοχής μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878, ζήτησαν με υπογραφές των προκρίτων, να μην υπαχθούν υπό Βουλγαρική διοίκηση, όταν διαπίστωσαν, ότι οι Ρώσοι μετά τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, επιχειρούν να αποκαταστήσουν τους Βουλγάρους, ως επικυρίαρχους της περιοχής. Οι εκκλήσεις τους έφθασαν έως και στο Συνέδριο του Βερολίνου.
Ας δούμε όμως το ιστορικό περίγραμμα της εποχής για να κατανοήσουμε καλύτερα τα γεγονότα εκείνων των ημερών.
Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος που
άρχισε το 1877 και τερματίσθηκε τον Ιανουάριο του 1878 με ήττα των Οθωμανών,
υπήρξε ένας εφιάλτης για τον Ελληνισμό. Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, που
αναγκάσθηκε να υπογράψει η Τουρκία, δημιουργούσε τη μεγάλη Βουλγαρία και
καταβαράθρωνε τις ελπίδες των υπόδουλων χριστιανικών λαών των Βαλκανίων, ότι θα
τους έσωζε από τον δυνάστη, το «ξανθόν γένος».
Ένα σημαντικό και αδημοσίευτο ντοκουμέντο από την ιστορία της Αλεξανδρούπολης, υπάρχει στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών.
Οι κάτοικοι του άσημου ακόμα Δεδέαγατς, με συγκινητικό ζήλο, όταν επήλθε η ρωσική κατοχή της περιοχής μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878, ζήτησαν με υπογραφές των προκρίτων, να μην υπαχθούν υπό Βουλγαρική διοίκηση, όταν διαπίστωσαν, ότι οι Ρώσοι μετά τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, επιχειρούν να αποκαταστήσουν τους Βουλγάρους, ως επικυρίαρχους της περιοχής. Οι εκκλήσεις τους έφθασαν έως και στο Συνέδριο του Βερολίνου.
Ας δούμε όμως το ιστορικό περίγραμμα της εποχής για να κατανοήσουμε καλύτερα τα γεγονότα εκείνων των ημερών.
 |
| Η υπογραφή της συνθήκης του Αγίου
Στεφάνου Διακρίνεται ο Σαφβέτ Πασάς και ο Ρώσος πρέσβης Ιγνάτιεφ |
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, δεν είδαν με καλό μάτι την παντοκρατορία των Ρώσων στα Βαλκάνια που έφτασαν ένα βήμα μπροστά από την Κωνσταντινούπολη! Έτσι τα πράγματα οδηγήθηκαν το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς στο Συνέδριο του Βερολίνου, όπου τα μεγάλα κράτη επιχείρησαν να διευθετήσουν τη γεωστρατηγική κατάσταση στα Βαλκάνια. Η Ελλάδα δεν προσκλήθηκε, αλλά μια αντιπροσωπεία της με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών Θεόδωρο Δηλιγιάννη μπόρεσε να παρουσιάσει το ελληνικό υπόμνημα.
Για να συνταχθεί όμως αυτό το υπόμνημα είχε προηγηθεί έντονη κινητικότητα των διπλωματικών εκπροσώπων της χώρας στην ενιαία τότε Θράκη. Με σειρά επιμέρους υπομνημάτων και αναφορών, οι κάτοικοι διαφόρων περιοχών της χώρας προειδοποιούσαν ότι δεν επιθυμούν να τεθούν υπό βουλγαρική διοίκηση, όπως επιθυμούσαν οι Ρώσοι.
Το υπόμνημα του Δεδέαγατς
Ας έρθουμε τώρα, στο τότε Δεδέαγατς. Οι υπογραφές στο υπόμνημα των κατοίκων του Δεδέαγατς, φαίνεται πως συγκεντρώθηκαν πόρτα - πόρτα.
Ο υποπρόξενος της Ελλάδας στην πόλη, Γεώργιος Καραγιαννόπουλος όταν πήρε την αναφορά των Ελλήνων κατοίκων, την έστειλε στις 4 Ιουνίου 1878 στο υπουργείο Εξωτερικών. Η αναφορά έχει ημερομηνία 2 Μαΐου 1878 και απευθύνεται «Προς το Συγκροτηθησόμενον Ευρωπαϊκόν Συνέδριον». Προφανώς η μεγάλη απόσταση των δύο ημερομηνιών οφείλεται, στη διαδικασία συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού υπογραφών.
Η αναφορά αυτή υπογράφεται από 123 Έλληνες του Δεδέαγατς. Έχει μεγάλη ιστορική σημασία για το Θρακικό Ελληνισμό, που σε κάθε ευκαιρία επιζητούσε την εθνική απελευθέρωσή του. Γι’ αυτό δημοσιεύεται ολόκληρη. Γιατί ανάλογες κινήσεις σημειώθηκαν και στο Διδυμότειχο, το Σουφλί, το Ορτάκιοϊ, τη Βάρνα, τη Σωζόπολη την Αγαθούπολη αλλά και σε άλλες πόλεις της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Στα ονόματα που συνοδεύουν την ενδιαφέρουσα αναφορά των κατοίκων του Δεδέαγατς, έχει διατηρηθεί η ορθογραφία των υπογραφόντων, που αντιπροσωπεύουν μεγάλη ποικιλία επαγγελμάτων, με πρωτοστατούντες τους εμπόρους.
Προς το Συγκροτηθησόμενον Ευρωπαϊκόν Συνέδριο
Αξίζει να αναφέρουμε, ότι στο περιθώριο του εγγράφου με το οποίο εστάλη η αναφορά των κατοίκων του Δεδέαγατς και η συνοδευτική έκθεση του υποπρόξενου Καραγιαννόπουλου, προς τον υπουργό Εξωτερικών Θεόδωρο Δηλιγιάννη που είχε μεταβεί στο Βερολίνο για το Συνέδριο, υπηρεσιακός παράγοντας του Υπουργείου των Εξωτερικών σημείωσε ιδιοχείρως: «Δεν είναι όλως ανώφελον να μεταφρασθώσι Γαλλιστί αι δύο συνημμέναι αναφοραί, διότι ενδέχεται να χρησιμεύσωσιν αν ερωτηθώμεν εις τα της διαρρυθμίσεως». Εννοώντας φυσικά τις επικείμενες διαρρυθμίσεις των συνόρων.
Σήμερα βέβαια η Αλεξανδρούπολη είναι ελεύθερη. Η αξία αυτού του εγγράφου, δείχνει πως στην κοινωνία της μικρής τότε πολίχνης, είχε διαμορφωθεί και μάλιστα με μαχητικότητα, η εθνική ελληνική συνείδηση και η πρόθεση των κατοίκων να μη τεθούν υπό βουλγαρική διοίκηση γιατί έβλεπαν πως ο ανερχόμενος τότε βουλγαρικός εθνικισμός θα επισώρευε πολλά δεινά. Βέβαια τον βουλγαρικό εθνικισμό τον δοκίμασε η πόλη και το 1914-1920 και το 1941-44.
Αξία όμως έχει το έγγραφο αυτό, διότι περιέχει πολλά ονόματα, ανάμεσα στα οποία οι σημερινοί Αλεξανδρουπολίτες μπορούν να ανιχνεύσουν ονόματα προγόνων και άλλων συγγενών.
Αντίγραφο φωτογραφικό αυτού του εγγράφου, πρέπει να υπάρχει αναρτημένο εμφανώς στην Αλεξανδρούπολη, είτε στο Δημαρχείο της είτε στα περίφημα Μουσεία της.
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Πηγή: Ιστολόγιο "Νεώτερη Ελληνική Ιστορία"
 |
| Εικόνα από τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877 |
Το υπόμνημα του Δεδέαγατς
Ας έρθουμε τώρα, στο τότε Δεδέαγατς. Οι υπογραφές στο υπόμνημα των κατοίκων του Δεδέαγατς, φαίνεται πως συγκεντρώθηκαν πόρτα - πόρτα.
Ο υποπρόξενος της Ελλάδας στην πόλη, Γεώργιος Καραγιαννόπουλος όταν πήρε την αναφορά των Ελλήνων κατοίκων, την έστειλε στις 4 Ιουνίου 1878 στο υπουργείο Εξωτερικών. Η αναφορά έχει ημερομηνία 2 Μαΐου 1878 και απευθύνεται «Προς το Συγκροτηθησόμενον Ευρωπαϊκόν Συνέδριον». Προφανώς η μεγάλη απόσταση των δύο ημερομηνιών οφείλεται, στη διαδικασία συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού υπογραφών.
Η αναφορά αυτή υπογράφεται από 123 Έλληνες του Δεδέαγατς. Έχει μεγάλη ιστορική σημασία για το Θρακικό Ελληνισμό, που σε κάθε ευκαιρία επιζητούσε την εθνική απελευθέρωσή του. Γι’ αυτό δημοσιεύεται ολόκληρη. Γιατί ανάλογες κινήσεις σημειώθηκαν και στο Διδυμότειχο, το Σουφλί, το Ορτάκιοϊ, τη Βάρνα, τη Σωζόπολη την Αγαθούπολη αλλά και σε άλλες πόλεις της Ανατολικής Ρωμυλίας.
 |
| Το Συνέδριο του Βερολίνου |
Προς το Συγκροτηθησόμενον Ευρωπαϊκόν Συνέδριο
Σεβαστοί Αντιπρόσωποι
Οι υπογεγραμμένοι κάτοικοι της πόλεως Δεδέ- Αγάτς Έλληνες το γένος και υπήκοοι της Υψηλής Πύλης, ευσεβάστως υποβάλλομεν Υμίν τα ακόλουθα:
Και η της Κωνσταντινουπόλεως Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψις και ο κατά της Τουρκίας Ρωσσικός πόλεμος ένα και μόνον ανεκήρυξαν σκοπόν, την κατά τας αρχάς της πολιτικής ελευθερίας διακυβέρνησιν των της Ευρωπαϊκής Τουρκίας Χριστιανών. Προϋποθέτει δε πάντοτε η πολιτική ελευθερία την προϋπαρξιν εκδεδηλουμένης θελήσεως του λαού. Ο λαός της ημετέρας πόλεως ανέπνευσε στιγμιαίως πολιτικής ελευθερίας αύραν επί τω ακούσματι της ανακηρυχθείσης τοιαύτης Ευρωπαϊκής προθέσεως και μεγάλα ήλπισεν, προσδοκών ανυπομόνως την ώραν, καθ’ ήν συνωδά ταις αρχαίς της πολιτικής ελευθερίας ήθελεν εξερευνηθεί η θέλησις των της Ευρωπαϊκής Τουρκίας λαών. Δυστυχώς όμως ο λαός κινδυνεύει να ίδη τας ελπίδας αυτού διαψευδομένας υπό των γεγονότων. Διότι και η εν Κωνσταντινουπόλει συνδιάσκεψις και ο Ρωσσικός πόλεμος την ημετέραν πολιτικήν ελευθερίαν ως σκοπόν ανεκήρυξαν, ουχ ήττον, ου μόνον ουδόλως η των ενδιαφερομένων λαών θέλησις ηρωτήθη, αλλά και πολιτική μεταβολή εκ διαμέτρου αντίθετος προς τους πόθους και τον εθνισμόν αυτών ωρίσθη.
Ως εκ τούτου ο λαός της ημετέρας πόλεως αναγκάζεται εκ των προτέρων να ανενεχθή προς το συγκροτηθησόμενον Ευρωπαϊκόν Συνέδριον και να διακηρύξει α) Ότι η υπό των δύο τέως εμπολέμων κρατών διομολογηθείσα πολιτική μεταβολή ουδόλως εκπροσωπεί την θέλησιν οίς αύτη προώρισται. β) ότι ο λαός της ημετέρας πόλεως υπό δύο μόνον κυβερνητικάς μορφάς δύναται να ζήση. Ή υπό την κυβερνητικήν μορφήν υφ’ ήν διετέλει ήτοι την Τουρκικήν διότι αύτη καίτοι εν πολλοίς επαχθής, εδείχθη ανίκανος να εξαλείψη την εθνικήν λαού τινός χροιάν και την παντελή να ανακόψη ημών πρόοδον ή υπό κυβερνητικήν μορφήν ούσαν απαύγασμα της θελήσεως του λαού, του εθνικού αυτού χαρακτήρος και των εθνικών αυτού πόθων.
Διαμαρτύρεται δε και διαμαρτυρηθήσεται δι’ όλων των μέσων κατά πάσης πολιτικής μεταβολής, η οποία ήθελεν εφαρμοσθή επ’ αυτού πριν η διεθνής ελεγκτική επιτροπή εξερευνήσει τον εθνικό χαρακτήρα των της Ευρωπαϊκής Τουρκίας λαών και την θέλησιν αυτών.
Ο εν Δεδέ Αγάτς υποπρόξενος της Αυτού Ελληνικής Μεγαλειότητος παρεκλήθη να διαβιβάση την παρούσαν εις τον προς οι όροι.
(η πρώτη υπογραφή εμπόρου, δυσανάγνωστη) …… έμπορος, Δ. Παρασκευόπουλος έμπορος, Ιω. Κ. Μαλλιαρός έμπορος, Αναστάσιος Μωϋσίδης ιατρός, Π. Αντίππας έμπορος, Ν. Γεωργιάδης έμπορος, Εμμ. Βέβης έμπορος, Ν. Πρωτοπαπάς παντοπόλης, Ν. Γκίκας Έμπορος, Γ. Μολλάς παντοπώλης, Φ. Φιμερέλης έμπορος, Ιω. Αθ. Αγιάσμαλης έμπορος, Αργύριος Πετρίδης εμποροϋπάλληλος, Κ. Φιμερέλης έμπορος, Α. Γεωργιάδης έμπορος, Δ. Καπιώτης ξενοδόχος, Κ. Χατζή Μαργαρίτης έμπορος, Κυριάκος …… γκανάρης πλοίαρχος, Π. Παρασκευόπουλος έμπορος, Θεωδόσιος Αντύππας έμπορος, Σπυρίδων Αντύππας οινοπνευματοπώλης, Εμμανουήλ Νικολής έμπορος, Νικολάκης Εμμανουήλ παντοπόλης, αντονι παντελι αρτοποιός, Αθανάσιος Γεωργίου Παντοπόλης, Ζήκος Εμμανουήλ Παντοπόλης, γιάννης Θεοδόρου αρτοπιός, Δημήτρι σταύρης Καφφεπώλης, Χρήστος Δημητρίου ………, Β. Κυφιώτης διδάσκαλος, Ιοάνης κε βασίλις παντοπόλαι, Αναγνώστης Νικολάου Μουσικός, Αγγελής Αγγεληότης Πετράς, Διονύσιος Κόκκινος αμαξηλάτης, Μιχαήλ Κονδυλίδης ………, Δημήτρης Α. Καρμαντόλιου Καφεπόλις, Δ. Χρηστόπουλος καφεπώλης, Μαργαρίτης Νικολάου παντοπώλης, Αντώνης Παπάζογλου παντοπώλης, Αντώνης Δημητρίου παντοπώλης, γεόργης Χριστοδούλου παντοπώλης, Ευθύμιος Παπαστεργίου κρεωπόλης, Αθανάσιος Γεωργίου παντοπόλης, Μιχαήλ Γεωργίου παντοπόλης, Βασίλειος Χρίστου παντοπόλης, Εμμανουήλ Ποτίνου πλοίαρχος, Γεράσιμος Μανολίδης υποδηματοποιός,……… Στάντι αγογιάτης, Παναγιώτης Κωνσταντίν. μαθητής, Σπύρος Δ. Λαχανάς σηδηρουργός, Δημήτρης Ιωάννου αρτοποιός, Μιχαήλ Παπάζογλου προβατοπώλης, Αναγνώστης Δημήτρ. Αρτοπιός, Ιωάννης Παπάζογλου παντοπώλης, Λίσος Αθανάσιος ψομάς, Μιχαήλ ……… αρτοποιός, Κονσταντ. Γεωργίου έμπορος, Σαράντης Α. Βιολάτος Έμπορος, Μαργαρί… …… ηπάλιλος, Σωτήριος …… ……, Χατζή Γαροφάλου ξυλουργός, Δ. Δαμελάς ναυτικός, Κ. Πολιχρόνης σιδυρουργός, Γεώργιος Χατζή Ξένος παντοπώλης, Ζαχαρίας Μανολίδης υποδηματοποιός, Δήμους …… ……, Δημήτριος Κ. Κοτζιάς ναφτικός, Δημήτριος Πλακάρης ναφτικός, Γεώργιος Ξανθόπουλος τελονοφύλακας, παναγιότη στέφανο τελονοφίλακας, κυριάκος ……… πλοίαρχος, Παναγιώτης Αποστόλου πλοίαρχος, Μιχάλις Τηλαβέρις πλοίαρχος, Δημήτριος Χατζή …… παντοπόλις, γιάνος Νικολάου τελονοφύλαξ, Κ. Χ. Κωνσταντινίδης αλιεύς, Χρίστος Ξανθός εμποροϋπάλιλος, Φ. Ν. Φορμόζης εμποροϋπάλληλος, Κριτής Βασιλείου Φίλαξ Τελωνείου, Αναστάσιος Μιχαήλ φίλαξ Τελωνίου, Ιωάννης Θεοδώρου Φύλαξ Τελωνείου, Κ. Φιμερέλης έμπορος, Διονύσιος Παπαδόπουλος εμποροϋπάλληλος, Μιχαήλ Σακαλιέρος Μάγειρας, Μιχαήλ Θεοδώρου εμπορομεσίτης, Βασίλειος Βεζίρης εργατικός, Δ. Δουκίδης έμπορος, Ιω. Π. Καρδασλής έμπορος, Μ. Ταβακόπουλος εμποροϋπάλληλος, Σταμάτης Δημητρίου Παντοπόλης, Γεώργιος Σακελλαρίου παντοπόλις, Αντώνιος Θεοδώρου αρτοπόλις, παναγιώτης Σκήριου έμπορος, Θεμιστοκλής Ψηλούκης ναυτικός, Ιωάννης Πανσολέλης Ναυτικός, Μιχαήλ Μαραγκόπουλος Ναυτικός, Γεώργιος Ψαρομύτης Ναυτικός, Ανδρέας Γ. Κοχίλης Ναυτικός, Χαράλαμπος Κ. Βαφειάδης υπάλληλος του Δημαρχείου Δεδέ Αγάτς, Δημήτριος Μόσχου καφεπόλις, Χαράλαμπος Χρίστου εργατικός, Στρατής Γεωργίου καφεπώλης, Αθανάσιος Ν. Ζαχάρις πλάστης, Α. Οικονομίδης εμποροϋπάλληλος, Π. Γ. Κόκκινος έμπορος, Ν. Γ. Παλμάρης Γλύπτης, Θεοδόσιος Παρασχίδης έμπορος, μαργαρήτης …… Ζωέμπορος, Ιωάννης Α. Πετρόπουλος Έμπορος, Θεμιστοκλής Κουλούγλου ξενοδόχος, Αποστόλις Μήτσου έμπορος, Αγησίλαος Ν. Χατζόπουλος νομικός, μόσχος Χατζή Χρίστου ………, Πέτρος μουμτζίλις, Ζαφ. Ζαφειριάδης υπάλληλος, Δ. Κυριαζόπουλος έμπορος, Ιωάννης Μ. Οικονομίδης, έμπορος, ………… …… έμπορος, Ν. Παπά Μιχαήλ, Δ. Εφραιμίδης εμποροϋπάλληλος.
Επικυρούται το γνήσιον των άνω υπογραφώνΔεδέ αγάτς τη 3η Ιουνίου 1878
Ο εφημέριοςΠαπά Νικόλαος
Επικυρούται το γνήσιον της υπογραφήςτου εφημερίου της πόλεως ταύτης Παπά Νικόλα
Δεδέ Αγάτς τη 3 Ιουνίου 1878
Ο υ/πρόξενος της ΕλλάδοςΓ.Ν. Καραγιαννόπουλος
 |
| Η ιδιόγραφη υπογραφή του υποπρόξενου της Ελλάδας στο Δεδέαγατς, Γεωργίου Ν. Καραγιαννόπουλου |
Αξίζει να αναφέρουμε, ότι στο περιθώριο του εγγράφου με το οποίο εστάλη η αναφορά των κατοίκων του Δεδέαγατς και η συνοδευτική έκθεση του υποπρόξενου Καραγιαννόπουλου, προς τον υπουργό Εξωτερικών Θεόδωρο Δηλιγιάννη που είχε μεταβεί στο Βερολίνο για το Συνέδριο, υπηρεσιακός παράγοντας του Υπουργείου των Εξωτερικών σημείωσε ιδιοχείρως: «Δεν είναι όλως ανώφελον να μεταφρασθώσι Γαλλιστί αι δύο συνημμέναι αναφοραί, διότι ενδέχεται να χρησιμεύσωσιν αν ερωτηθώμεν εις τα της διαρρυθμίσεως». Εννοώντας φυσικά τις επικείμενες διαρρυθμίσεις των συνόρων.
Σήμερα βέβαια η Αλεξανδρούπολη είναι ελεύθερη. Η αξία αυτού του εγγράφου, δείχνει πως στην κοινωνία της μικρής τότε πολίχνης, είχε διαμορφωθεί και μάλιστα με μαχητικότητα, η εθνική ελληνική συνείδηση και η πρόθεση των κατοίκων να μη τεθούν υπό βουλγαρική διοίκηση γιατί έβλεπαν πως ο ανερχόμενος τότε βουλγαρικός εθνικισμός θα επισώρευε πολλά δεινά. Βέβαια τον βουλγαρικό εθνικισμό τον δοκίμασε η πόλη και το 1914-1920 και το 1941-44.
Αξία όμως έχει το έγγραφο αυτό, διότι περιέχει πολλά ονόματα, ανάμεσα στα οποία οι σημερινοί Αλεξανδρουπολίτες μπορούν να ανιχνεύσουν ονόματα προγόνων και άλλων συγγενών.
Αντίγραφο φωτογραφικό αυτού του εγγράφου, πρέπει να υπάρχει αναρτημένο εμφανώς στην Αλεξανδρούπολη, είτε στο Δημαρχείο της είτε στα περίφημα Μουσεία της.
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Πηγή: Ιστολόγιο "Νεώτερη Ελληνική Ιστορία"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου