ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Η µορφολογία του νησιού χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη οροσειράς µε την ονοµασία Σάος. Αυτή είναι υπεύθυνη για την εικόνα που εµφανίζει η Σαµοθράκη καθώς την πλησιάζουµε. Φαίνεται σαν ένας επιβλητικός βράχος που υψώνεται σχεδόν κάθετα από τη θάλασσα. Η οροσειρά έχει κατεύθυνση από Β-Β∆ προς Ν-ΝΑ. Η ψηλότερή της κορυφή ονοµάζεται Φεγγάρι ή Μαρµαρά µε υψόµετρο τα 1611µ. ή 1664µ. Άλλες σηµαντικές κορυφές είναι: Λουλούδι (1475µ.), Αγ. Γεώργιος (1455µ.), Αϊ –Λιας (1403µ.), Ακόνισµα (1224µ.) και Πυργούδης (1260µ.). Η Σαµοθράκη αποτελεί το ψηλότερο νησί του Αιγαίου µετά την Κρήτη και την Εύβοια. Το κυριότερο φυσικό χαρακτηριστικό, που αποτελεί ένα είδος ταυτότητας της Σαµοθράκης εντοπίζεται στην απότοµη κλίση των πρανών του ορεινού όγκου Σάος η οποία στα ΝΑ συνεχίζεται και κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας φτάνοντας σε βάθος 1000µ. της τάφρου του Βορείου Αιγαίου, επέκτασης του ρήγµατος της Βόρειας Ανατολίας. Αυτό το πολύ ενεργό ρήγµα είναι υπεύθυνο για πολλούς σεισµούς. Σε αντίθεση µε την άγρια και απόκρηµνη µορφή του ορεινού όγκου οι ακτές της Σαµοθράκης είναι επίπεδες και γι αυτό απουσιάζουν παντελώς τα φυσικά λιµάνια. Το νησί περιβάλλεται περιµετρικά από µία συνεχή λωρίδα παραλίας µε κροκάλες µε εξαίρεση αφενός τις δυο µοναδικές αµµουδιές στο Ν. τµήµα, την Παχιά Άµµο και τον Βάτο, και αφετέρου τους άβατους και πανύψηλους άγριους γκρεµούς στο ΝΑ τµήµα, από το ακρωτήρι Κήπος µέχρι λίγο µετά την αµµουδιά Βάτος. Η εικόνες που παρουσιάζουν τα τοπία της βόρειας-βορειοανατολικής και νότιας-νοτιοδυτικής Σαµοθράκης είναι πολύ διαφορετικές, σαν να πρόκειται για δύο διαφορετικά νησιά.
Στην πρώτη περίπτωση κυριαρχούν οι καταπράσινες πλαγιές του όρους Σάος, µε δάση κι αιωνόβια δέντρα, καλλιέργειες οπωροφόρων, πυκνούς θαµνότοπους και τους εξαιρετικά εντυπωσιακούς καταρράκτες των ρεµάτων που καταλήγουν στη θάλασσα. Στη δεύτερη, το τοπίο είναι λόφώδες µε αραιούς θαµνότοπους, χωράφια κι ελαιώνες, συνηθισµένη εικόνα νησιού του Βορείου Αιγαίου πελάγους.
ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Καλλιεργούµενες εκτάσεις 30800στρ. 17,3% Βοσκότοποι (δηµοτικοί, κοινοτικοί και ιδιωτικοί) 63600στρ. 35,7% ∆άση 59000στρ 33,2% Εκτάσεις καλυπτόµενες από νερά 5000στρ 2,8% Εκτάσεις οικισµών 4600στρ 2,6% Άλλες εκτάσεις 15000στρ 8,4%. Σύνολο εκτάσεων 178000στρ. 100% Σηµ. Υπάρχουν ασυµφωνίες για τις ακριβείς εκτάσεις των παραπάνω κατηγοριών στις πηγές. Αυτές κυρίως εντοπίζονται στους βοσκότοπους, στα δάση και στις άλλες εκτάσεις. ΦΥΣΙΚΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Σαµοθράκη ανήκει γεωλογικά στην Περιροδοπική ζώνη. Τα παλαιότερα πετρώµατα του νησιού είναι µεταµορφωµένα ιζηµατογενή (µάρµαρα, σχιστόλιθοι, µεταπιλήτες). Πάνω σε αυτά επικάθονται ασύµφωνα ράκη από νηριτικά ιζήµατα (αργιλικοί σχιστόλιθοι, ψαµµίτες και ασβεστόλιθοι) ενώ ένας όγκος από γρανίτη έχει διεισδύσει στα παραπάνω προκαλώντας φαινόµενα µεταµόρφωσης επαφής. Περιφερειακά εκτείνονται δυο κύκλοι ηφαιστειακών πετρωµάτων που εκχύθηκαν σε δύο επεισόδια ενώ σε χαµηλότερα υψόµετρα βρίσκονται οι πλειοκαινικές και οι νεότερες θαλάσσιες αποθέσεις. Τα «πανιά της Γριάς» αποτελούνται από βράχους µε παράξενους γεωλογικούς σχηµατισµούς. Τα εδάφη της Σαµοθράκης χαρακτηρίζονται στο µεγαλύτερο µέρος τους ως σκελετικά, ασυνεχή µε µικρό βάθος, µέτριας γονιµότητας, φτωχά σε CaCOɜ. Η µηχανική τους σύσταση χαρακτηρίζεται από αµµο-αργιλώδης έως αργιλο-αµµώδης. Σηµαντική παρουσία κατέχουν και τα γυµνά εδάφη. Φυσικές αιτίες για τα παραπάνω αποτελεί η απορροή των νερών που σε συνδυασµό µε τις απότοµες κλίσεις και τα µικρά βάθη παρασύρει τόσο το έδαφος όσο και τα φυσικά υπολείµµατα των φυτών (φύλλα, κλαδιά κ.α.) τα οποία µετά την αποσύνθεσή τους αποτελούν τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους (φυσική λίπανση). Οι ανθρωπογενείς αιτίες είναι αφενός η αλόγιστη ξύλευση κατά τις προηγούµενες δεκαετίες και η υπερβόσκηση περισσότερο των κατσικιών και λιγότερο των προβάτων. Η παραγωγικότητα της περιµετρικής Β-∆ πλευράς καθώς και τα εδάφη της Ν πλευράς είναι πολύ καλύτερη συγκριτικά µε τα υπόλοιπα εδάφη του νησιού στα οποία η διάβρωση είναι πάρα πολύ έντονη. Επιφανειακά νερά Σε αντίθεση µε υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου η Σαµοθράκη είναι πλούσια σε νερά, πηγαία και υπέργεια. Στις κορυφές του βουνού Σάος οι ορεινές πηγές και η φυσική συγκέντρωση όµβριων υδάτων δηµιουργούν ένα σύστηµα από ρυάκια και χείµαρρους που το χειµώνα ρέουν ορµητικά ή πολύ ορµητικά παρασέρνοντας ποσότητες φερτών υλικών που σε ορισµένες περιπτώσεις προκαλούν σηµαντικές καταστροφές. Το καλοκαίρι η ροή είναι πιο ήπια. Ξεκινώντας από τον Όρµο της Καµαριώτισσας στα βορειοδυτικά του νησιού µε δεξιόστροφη φορά, τα βασικότερα βόρεια ρέµατα που εµφανίζονται είναι: Κατσαµπάς, Κόψη Ρέµα, Μάτζαρ Ρέµα, Ρέµα Αράπης, Ρέµα Τσιβδογιάννη, Πλατιά, Καρδέλης, Βαράδες, Φονιάς, Άγκιστρος, Πλατυπόταµος. Συνεχίζοντας την ίδια πορεία, τα νότια ρέµατα είναι: Λαγκαδιώτης, Βουρλιά, Γυάλι, Κρεµαστό Νερό, Βάτος, Καραγιαννάκη, Μπάρδαινας, Άµµος, Ξηροπόταµος και Πολυπούδι. Η παροχή των σηµαντικότερων πηγών και ρεµάτων της Σαµοθράκης είναι τουλάχιστον 350 lt/sec και υφίσταται καθόλη τη διάρκεια του έτους. Από την απορροή των νερών σε συνδυασµό µε τις απότοµες κλίσεις έχουν σχηµατιστεί βαθιές κοιλάδες και χαράδρες µε εντυπωσιακούς καταρράκτες που δηµιουργούν µικρές λίµνες στην πορεία τους προς τα χαµηλότερα υψόµετρα. Ο ψηλότερος καταρράκτης ονοµάζεται Κλείδωση και «σκάει» κατευθείαν στη θάλασσα από ύψος 40µ.. Οι µικρές λίµνες ονοµάζονται «Βάθρες», είναι γύρω στις 100, βρίσκονται κυρίως στο βόρειο τµήµα του νησιού και µερικές από αυτές είναι προσβάσιµες για περίπατο ή µπάνιο. Φηµισµένες είναι η Γριά Βάθρα και η βάθρα του Φονιά. Η ποιότητα των νερών της Σαµοθράκης είναι εξαιρετική γιατί προέρχονται είτε από πηγές ψηλά στο βουνό είτε από τα κατακρηµνίσµατα. ∆εν περνούν από καµία εστία µόλυνσης ή ρύπανσης. Ύστερα από εκπόνηση µελέτης (..) προέκυψε το συµπέρασµα πως το νερό της Σαµοθράκης είναι ένα από τα τέσσερα καλύτερα σε ποιότητα νερά της Ευρώπης. Στα Θέρµα, µέσα στο καταπράσινο τοπίο, υπάρχουν θερµές θειούχες ιαµατικές πηγές. Κλίµα και µετεωρολογικά δεδοµένα Στη Σαµοθράκη δεν υπάρχει Μετεωρολογικός Σταθµός. Τα στοιχεία πάρθηκαν από τον µετεωρολογικό σταθµό Αλεξανδρούπολης και από εµπειρικές παρατηρήσεις. Συνολικά, το κλίµα της Σαµοθράκης είναι µεσογειακό. Οριστική µελέτη του κλίµατος της Σαµοθράκης δεν έχει εκπονηθεί. Ωστόσο, είναι γεγονός πως στο νησί εµφανίζονται 2 τύποι κλίµατος λόγω του αναγλύφου. Ο κύριος όγκος του όρους Σάος ανήκει στον υγρό βιοκλιµατικό όροφο µε ψυχρό χειµώνα, ενώ οι παράκτιες, λοφώδεις και πεδινές εκτάσεις ανήκουν στον ύφυγρο βιοκλιµατικό όροφο µε ψυχρό χειµώνα. Έτσι, παρουσιάζονται χαµηλότερες θερµοκρασίες, περισσότερα κατακρηµνίσµατα και περισσότεροι βόρειοι άνεµοι στα βόρεια από ότι στα νότια. Υπολογίζεται πως η µέση ετήσια θερµοκρασία είναι 15-16ºC. Οι θερµότεροι µήνες είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος µε θερµοκρασίες πάνω από 25,5ºC. Οι ψυχρότεροι µήνες είναι ο ∆εκέµβριος, ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος µε ελάχιστη θερµοκρασία τους – 13,5ºC. Τέλος, η θερµοκρασία χαρακτηρίζεται από έντονες αυξοµειώσεις τόσο κατά τη διάρκεια της ηµέρας όσο και κατά τη διάρκεια του έτους. Στοιχεία αναφέρουν πως το µέσο ετήσιο ύψος βροχής ανέρχεται στα 500- 600χιλ. Οι πιο βροχεροί µήνες είναι ο ∆εκέµβριος και ο Ιανουάριος. Κατά τους χειµερινούς µήνες, περισσότερο τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, η βόρεια κυρίως Σαµοθράκη πλήττεται από ισχυρές χιονοπτώσεις ύψους µέχρι 2-3µ. Η σχετική υγρασία κυµαίνεται γύρω στο 70%. Η σχετική υγρασία είναι ελάχιστη κατά την θερινή περίοδο και µέγιστη κατά την χειµερινή. Οι άνεµοι που πνέουν στο νησί είναι κυρίως βορειοανατολικοί. Πιο συγκεκριµένα τους χειµερινούς µήνες οι άνεµοι είναι κυρίως βόρειοι (ψυχροί και υγροί) ενώ τους καλοκαιρινούς µήνες εµφανίζονται και νότιοι (θερµοί και υγροί).
ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΒΙΟΤΟΠΩΝ Η Σαµοθράκη χαρακτηρίζεται από µεγάλη ποικιλία βιοτόπων που καταλαµβάνουν συγκεκριµένες περιοχές ανάλογα µε το υψόµετρο, από τις ακτές έως τις κορυφές του όρους Σάος. Οι απόκρηµνες βραχώδεις ακτές φωλιάζουν διάφορα αρπακτικά. Οι θαµνώνες, άλλοτε πυκνοί, προσφέρουν προστασία και χώρο φωλιάσµατος σε πολλά είδη µικρόπουλων και άλλοτε αραιοί, αποτελούν καταφύγιο για λαγούς, µικροθηλαστικά και ερπετά. Τα σιταροχώραφα είναι πολύτιµα ανοίγµατα για το κυνήγι των αρπακτικών πτηνών και οι ελαιώνες φιλοξενούν πολλά είδη µικρόπουλων και ερπετών. Μικρά ρέµατα ανάµεσα στα χωράφια µε άγρια βλάστηση από γέρικα δένδρα και θάµνους προσφέρουν χώρο φωλιάσµατος σε πολλά είδη µικρόπουλων. Τα παραρεµάτια δάση των πλάτανων και των σκλήθρων φιλοξενούν τις πολυάριθµες είδη εντόµων και στα νερά των ρεµάτων και των λιµνών ζουν βατράχια και κάβουρες. Πιο ψηλά, στους κορµούς των αιωνόβιων δρυών ξεκουράζονται πολλά είδη νυχτοπεταλούδων, ενώ στα κλαδιά τους φωλιάζουν δασικά πτηνά. Οι γυµνοί βραχώνες πάνω από τα δασοόρια προσφέρουν καταφύγιο σε σαύρες που κρύβονται ανάµεσα στις πέτρες. Βραχώδεις εξάρσεις που εµφανίζονται σε διάφορα σηµεία από τις χαµηλότερες προς τις υψηλότερες περιοχές προσφέρουν θέσεις ξεκούρασης και επόπτευσης των αρπακτικών πτηνών. Τέλος, κοντά στους οικισµούς και στις τρύπες των γέρικων δέντρων και των πέτρινων σπιτιών, φωλιάζουν είδη κουκουβάγιας, τα οποία τρέφονται µε τα έντοµα που έλκονται από τα ηλεκτρικά φώτα.
ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο βυθός της Σαµοθράκης γενικά είναι βραχώδης.Οι θάλασσες ανοιχτά του νησιού αποτελούν πέρασµα-µεταναστευτική οδό θαλάσσιων ειδών από τη Μαύρη Θάλασσα προς τη Μεσόγειο και το αντίθετο. Βιογεωγραφικά βρίσκεται στις παρυφές του ρήγµατος της Ανατολίας και έχει πολύ µεγάλο υποθαλάσσιο βάθος στα νότια και νοτιοανατολικά όπου παρατηρούνται πολύ συχνά εµφανίσεις µεγάλων πελαγικών ψαριών και κητωδών (δελφίνια, φάλαινες κα). Η φώκια Monachus monachus, είδος που προστατεύεται και απειλείται µε εξαφάνιση βρίσκει καταφύγιο στη Σαµοθράκη. Επίσης εµφανίζεται η φώκαινα (Phocoena phocoena) η οποία συναντάται µόνο στο Β. Αιγαίο και πουθενά αλλού στη Μεσόγειο. Τέλος, περιµετρικά του νησιού και κυρίως στο ΒΑ-ΝΑ τµήµα του απορρέουν καθηµερινά τεράστιες ποσότητες γλυκών νερών µε αποτέλεσµα τη δηµιουργία ενός ιδιαίτερου θαλάσσιου οικοσυστήµατος. Λιµνοθάλασσα Αγ. Ανδρέα. Πολύ σηµαντική θεωρείται η λιµνοθάλασσα του Αγ. Ανδρέα που βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού στην περιοχή του Ακρωτηρίου. Αποτελεί από µόνη της ένα οικοσύστηµα που φιλοξενεί ορνιθοπανίδα και ιχθυοπανίδα και µε την κατάλληλη εκµετάλλευση της ύστερα από µελέτη, µπορεί να αυξήσει την παραγωγή ψαριών. Άλλωστε, οι λιµνοθάλασσες ανήκουν στα πιο ιχθυοπαραγωγικά οικοσυστήµατα του κόσµου. Καταλαµβάνει έκταση 120στρ. και επικοινωνεί µε τη θάλασσα µέσω ενός στενού διαύλου που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τµήµα της. Το µέγιστο βάθος της είναι τα 5µ., ενώ το µέσο βάθος υπολογίζεται στο 1,5µ. Πρόκειται για λιµνοθάλασσα χαµηλής επικοινωνίας µε τη θάλασσα γιατί διαθέτει µικρό στόµιο µε χαµηλούς ρυθµούς ανανέωσης νερού. Η λιµνοθάλασσα ήταν µισθωµένη από ιδιώτη µέχρι το 1994, στη συνέχεια έµεινε εγκαταλελειµµένη για 3 χρόνια µέχρι να µισθωθεί, το 1997, από το Συνεταιρισµό Παράκτιων Αλιέων Σαµοθράκης. Η τριετής εγκατάλειψη είχε σαν αποτέλεσµα την υποβάθµισή της από µεγάλες ποσότητες νεκρής οργανικής ύλης (Posidonia oceanica) που συσσωρεύτηκε µε τη βοήθεια των νότιων ανέµων από τη θάλασσα στον πυθµένα της σε στρώµα πάχους 1-2µ σε κάποια σηµεία δηµιουργώντας ανοξικές συνθήκες. Σύµφωνα µε µελέτη που εκπονήθηκε το 2001 υπάρχει δυνατότητα ανάκαµψης του οικοσυστήµατος. Ζώνη Natura 2000 Το µεγαλύτερο µέρος του νησιού της Σαµοθράκης έχει συµπεριληφθεί στις περιοχές Νatura 2000 για πολλούς λόγους. Σπάνια αισθητική αξία τοπίου, παρουσία ενδηµικών φυτών, ύπαρξη σηµαντικών βιότοπων για την ορνιθοπανίδα κα. Στον παραπάνω χάρτη φαίνονται οι περιοχές µε βάση την Οδηγία για τα πουλιά (Birds DirectiveSPA) µε το κόκκινο χρώµα, και οι περιοχές µε βάση την Οδηγία για τα είδη (Habitats Directive – SCI). Τόσο η οριοθέτηση όσο και η έκταση των ζωνών είναι ενδεικτικές αφού για τη Σαµοθράκη δεν έχει εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη και δεν έχει θεσµοθετηθεί η περιοχή Natura µε Προεδρικό ∆ιάταγµα. Με άλλα λόγια αυτή τη στιγµή υπάρχει νοµοθετικό κενό και αυτό δεν βοηθά ούτε την προστασία, ούτε τις νέες δραστηριότητες. Πυρκαγιές, Αναδασώσεις και ∆ασώσεις Στη δεκαετία του 80 κατασκευάστηκαν 2 αντιπυρικές ζώνες, στα Θερµά και στους Καρυώτες.. Την κατάσβεση των πυρκαγιών την έχει αναλάβει η πυροσβεστική υπηρεσία από το 1998. Την προηγούµενη περίοδο ήταν στην ευθύνη του ∆ασαρχείου. Πυρκαγιές εµφανίζονται κάθε χρόνο, εκτός από το 2006, κατά τους καλοκαιρινούς µήνες. ∆εν παίρνουν µεγάλες διαστάσεις λόγω της κυρίαρχης παρουσίας πλατύφυλλων ειδών, της ύπαρξης ρεµάτων και κατ’ επέκταση των υγρών µικροκλιµάτων που δηµιουργούνται. Το επιβατικό όχηµα κάνει περιπολίες στο Βόρειο τµήµα του νησιού. Οι καµένες περιοχές µεταφέρονται στην ευθύνη του δασαρχείου και προστατεύονται από τα πρόβατα για 5 χρόνια ενώ από τα κατσίκια για 10.Οι περιοχές που καίγονται κρίνονται πάντα αναδασωτέες. Αναδασώσεις και δασώσεις δεν µπορούν να γίνουν λόγω του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και της υπερβόσκησης. Καταστροφές από καιρικά φαινόµενα Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται πολύ ακραία καιρικά φαινόµενα µε καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις σε µεγάλη διάρκεια. Παρασύρονται µεγάλες ποσότητες φερτών υλικών κι εδάφους καθώς και δέντρα εκατοντάδων ετών προκαλώντας πληµµυρικά φαινόµενα και σοβαρότατες ζηµιές στο οδικό δίκτυο και στις κοίτες των ρεµάτων οι οποίες κλείνουν. Στα παραπάνω συντελούν οι έντονες κλίσεις και η έλλειψη χαµηλής βλάστησης στο βουνό λόγω της υπερβόσκησης. Συγκεκριµένα στις 3 Ιουλίου και 8 Οκτωβρίου του 2006 έγιναν καταστροφές τέτοιου είδους και είναι γεγονός πως δεν έχει αποκατασταθεί σχεδόν τίποτα. Γίνεται προσπάθεια από το δήµο ο οποίος παρεµβαίνει µε µικρά µηχανήµατα, αλλά χρειάζονται παραπάνω µέσα για την αποκατάσταση. Άλλωστε, τα έργα του οδικού δικτύου είναι στην ευθύνη της Νοµαρχίας.
ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ιδιοκτησιακό καθεστώς Σαµοθράκης Στη Σαµοθράκη το 85-90% της έκτασής της είναι ιδιωτικό. Το µεγαλύτερο µέρος των ιδιωτικών εκτάσεων (80-90% ) ανήκουν σε περισσότερα από ένα φυσικά πρόσωπα και είναι αδιανέµητα, γεγονός που δυσκολεύει ακόµα περισσότερο την καταγραφή των ιδιοκτησιών και την κατάρτιση κτηµατολογίου. Τελευταία, ο δήµος αγόρασε όλες τις εκτάσεις που ανήκαν στο Μοναστήρι του Αγ. Αθανασίου εκτός από την ίδια την περιοχή του µοναστηριού. Πληθυσµός Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, η γενική τάση είναι η µείωση του πληθυσµού, γεγονός που οφείλεται σε µετανάστευση τόσο σε χώρες του εξωτερικού όσο σε αστικά κέντρα εντός της χώρας. Απογραφές Έτος 1951 1961 1971 1981 1991 2001 Χώρα 1795 1555 508 941 719 Αλώνια 678 690 2 423 356 Πρ. Ηλίας 415 218 12 207 183 Καµαριώτισσα 176 277 80 546 826 Λάκκωµα 548 448 17 423 376 Ξηροπόταµος 452 358 2 118 76 Σύνολο Σαµοθράκης 4258 3830 3012 2871 3083 2.723 Σύνολο Ν. Έβρου 141340 157760 138988 148486 143752 144023 Υπολογίζεται επίσης, πως οι µετανάστες είναι περίπου 9000 άτοµα συνολικά. Το κύµα µετανάστευσης του εξωτερικού είχε σαν κύριους προορισµούς την Αυστραλία και την Γερµανία και του εσωτερικού την Αλεξανδρούπολη, την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και την Καβάλα
ΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ Υπάρχουν 11 βασικοί οικισµοί. Χώρα ή Σαµοθράκη, Καµαριώτισσα, Παλιάπολη, Ξεροπόταµος, Θέρµα, Προφήτης Ηλίας, Λάκκωµα, Αλώνια, Άνω και Κάτω Καρυώτες και Άνω Μεριά. Εκτός απ αυτούς, υπάρχουν και άλλοι 9 µικρότεροι µε πολύ λιγότερους κατοίκους : στο δυτικό τµήµα του νησιού είναι οι Μακρυλιές, το Καστέλι και οι ∆άφνες. Στο ανατολικό είναι τα Περάσµατα, τα Ισώµατα, τα Μνηµούρια, τα Ρεµπουτσάδικα, τα Κανταράτικα και η Κερασιά. Στην Βόρεια ακτή είναι ο Βασιλικός. Το λιµάνι της Καµαριώτισσας Ο όρµος της Καµαριώτισσας που συνήθως ταυτίζεται µε το αρχαίο λιµάνι ∆ηµήτριον, ήταν ψαράδικος οικισµός. Σήµερα είναι ο τόπος αποβίβασης και µοναδικό λιµάνι της Σαµοθράκης. Βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του νησιού και ήταν εκτεθειµένος στους Β και Β∆ ανέµους µέχρι που κατασκευάστηκε ο λιµενοβραχίονας τα τελευταία χρόνια. Έχει γίνει ή τείνει να γίνει το κέντρο του νησιού για πολλούς λόγους. ∆ιαθέτει ξενοδοχεία και ενοικιαζόµενα δωµάτια όλων των κατηγοριών, εστιατόρια, ταβέρνες και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Αποτελεί και την αφετηρία των βασικών οδικών αξόνων του νησιού. Χώρα ή Σαµοθράκη Είναι η πρωτεύουσα και το µόνο πολυλειτουργικό κέντρο του νησιού. Βρίσκεται σε απόσταση 6 χλµ. από την Καµαριώτισσα. Οι κάτοικοι από τα µεσαιωνικά χρόνια µέχρι και τις αρχές του 20ου ήταν συγκεντρωµένοι στο εσωτερικό του νησιού, στην Χώρα ή Σαµοθράκη. Έτσι η Χώρα, ήταν καταφύγιο και οχυρό για τις επιδροµές των πειρατών. Βρίσκεται σε υψόµετρο 210-250µ. και είναι κτισµένη αµφιθεατρικά σε σειρές που ακολουθούν τις ισοϋψείς του ανάγλυφου της πλαγιάς µε κύριο δασοπονικό είδος την Τραχεία Πεύκη (Pinus bruttia) ανάµεσα σε δύο οχυρά. Μεταξύ των σειρών υπάρχουν λιθόστρωτα καλντερίµια. ∆υτικά είναι το ύψωµα Βρυχός, ενώ βορειοανατολικά υπάρχει το µεσαιωνικό κάστρο, αποµεινάρι της κυριαρχίας των Gattilusi (1300-1400) σε έναν απότοµο βράχο µε εσωτερική οχύρωση. Η µόνη προσιτή πλευρά του οικισµού είναι η νοτιοανατολική όπου είχε κατασκευαστεί περίβολος. Όλες οι άλλες είναι προφυλαγµένες από τις απότοµες κλίσεις των βράχων. Ο οικισµός έχει κηρυχθεί παραδοσιακός σύµφωνα µε το Π.∆. της 19.10/13.11.78 (ΦΕΚ 594 ∆). Φυσικά, λόγω νεοτέρων µάλλον ακαλαίσθητων παρεµβάσεων και της σχεδόν ολοκληρωτικής εξαφάνισης του αϊτσένιου σπιτιού µε τον αγροτοποιµενικό του χαρακτήρα (µια από της πιο αρχέγονες οικιστικές µονάδες στο µεσογειακό χώρο) και την επίπεδη χωµάτινη στέγη, ο οικισµός έχει αλλοιωθεί αρκετά αλλά ευτυχώς ακόµα διατηρείται ο ιδιότυπος χαρακτήρας του. Τα σπίτια αποτελούνται από το ανώι, όπου ήταν η κατοικία, και το κατώι που χρησιµοποιούνταν ως αποθήκη, στάβλος και αχυρώνας. Τα συνέδεε εξωτερική λιθόκτιστη σκάλα. Εκτός από τις κατοικίες υπάρχουν και άλλα κτίρια για άλλες χρήσεις, όπως καφενεία, παντοπωλεία, ελαιοτριβεία, νερόµυλοι, λαδόµυλοι, πατητήρια και βρύσες. Μέχρι τα τέλη του 19ου αι. οι µορφές και οι τεχνικές βρίσκονταν σε πλήρη συνάρτηση µε τα υλικά που υπήρχαν στο νησί. Ύστερα, η Σαµοθράκη άρχισε να βγαίνει από την αποµόνωσή της και να δέχεται επιρροές από τη Θράκη και τη Β∆ Μικρά Ασία. Εµφανίστηκαν οι δίριχτες στέγες µε κεραµίδια που στερεώνονται ακόµα και σήµερα µε πέτρες πάνω στο πηλόχωµα καθώς και σπίτια µε πιο αστικό χαρακτήρα και πιο περίπλοκους χώρους. Στις αρχές του 20ου αιώνα άρχισε η σταδιακή αποκέντρωση προς την Καµαριώτισσα αλλά και τα υπόλοιπα χωριά του νοτιοδυτικού κυρίως τµήµατος. Άδειες εργασιών αποκατάστασης στα σπίτια του παραδοσιακού οικισµού της Χώρας δεν δίδονται καθόλου εύκολα ενώ όταν δοθούν δεν υπάρχει κανένας ελεγκτικός µηχανισµός. Παλιότερα, οι άδειες εκδίδονταν από τον ∆ήµο - γιατί υπηρεσία Πολεοδοµίας δεν υπάρχει - ενώ τώρα την αρµοδιότητα την πήρε η πολεοδοµία Αλεξανδρούπολης. Λόγω όµως της γεωγραφικής αποµόνωσης και της απόστασης, η υπηρεσία δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο. Έλεγχος γίνεται µόνο ύστερα από κάποια καταγγελία. Οι κάτοικοι διαµαρτύρονται για απουσία κρατικών χρηµατοδοτήσεων για συντήρηση και για λειτουργικές παρεµβάσεις και το σύστηµα καθίσταται δυσλειτουργικό. Το αποτέλεσµα είναι πως πολλοί από τους ντόπιους πουλάνε τα σπίτια τους σε ξένους ή παρεµβαίνουν σε αυτά µε υλικά πιο οικονοµικά, αταίριαστα µε τον παραδοσιακό χαρακτήρα και κακής αισθητικής, π.χ. αλουµίνια. Να σηµειωθεί όµως πως υπάρχει δυνατότητα δανείων µε επιδοτούµενο επιτόκιο για την αποκατάσταση των σπιτιών, αλλά φαίνεται πως αυτό δεν αρκεί. Στους εκτός Χώρας οικισµούς υπάρχουν οικήµατα µε αλουµίνια, γυµνές ταράτσες, µεγάλα µπαλκόνια κ.α στοιχεία που δεν ταιριάζουν καθόλου µε το περιβάλλον και τον πολιτισµό της Σαµοθράκης. Παλαιόπολη (Παλιάπολη) Είναι το µυστηριακό κέντρο της Αρχαιότητας, στους πρόποδες του όρους Σάος, στην Β. ακτή. Θα µπορούσε να χαρακτηριστεί αρχαιολογικό πάρκο γιατί εκεί βρίσκονται το Ιερό των Μεγάλων Θεών, το Μαντείο, η τοποθεσία που βρέθηκε το άγαλµα της Νίκης της Σαµοθράκης, τα προϊστορικά τείχη, οι πύργοι των Gattiluzi και το αρχαιολογικό µουσείο. Σήµερα είναι ένας µικρός παραλιακός οικισµός. Άνω και Κάτω Καρυώτες Βρίσκονται στην βόρεια ακτή, ανατολικά της Παλιάπολης. Πρόκειται για µικρούς οικισµούς που είναι κρυµµένοι µέσα στη φύση (πλατάνια, βελανιδιές, καστανιές κ.α.).Εκεί βρίσκεται και η εκκλησία «Γέννηση της Θεοτόκου» (1893). Θέρµα Βρίσκονται σε απόσταση 13 χλµ. ανατολικά της Καµαριώτισσας µετά την Παλιάπολη και τους Καρυώτες. Ο προσανατολισµός τους είναι βόρειος. ∆ιασχίζονται από το ρέµα του Τσιβδογιάννη ενώ το ρέµα της Πλατιάς βρίσκεται δίπλα στον οικισµό, στα ανατολικά. Η περιοχή αυτή χαρακτηρίζεται από την πολύ πλούσια βλάστηση από πλατάνια, καστανιές, κουµαριές, µυρτιές κ.α. Το παρθένο δάσος του Μαρτίνη βρίσκεται πάνω από τον οικισµό. Το µονοπάτι για την κορυφή Φεγγάρι ξεκινά από τα Θέρµα. Εκεί βρίσκονται οι ιαµατικές θειούχες ζεστές πηγές, γνωστές από την εποχή του Βυζαντίου για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες ενώ υπάρχουν αναφορές και σε αρχαία συγγράµµατα. Το νερό των πηγών λέγεται πως καταπολεµά την παχυσαρκία, τις παθήσεις του ύπατος, της χολής και των νεφρών. Η εισπνοή των ατµών βοηθά στα αναπνευστικά προβλήµατα και το λουτρό δρα ευεργετικά σε ασθένειες όπως η ρευµατοειδής αρθρίτιδα, οι γυναικολογικές φλεγµονές, οι δερµατοπάθειες και παθήσεις των οστών. Στα Θέρµα βρίσκεται το δηµόσιο και µοναδικό Υδροθεραπευτήριο. Ο οικισµός διαθέτει ταβέρνες , καφενείο τουριστικά µαγαζιά κα. Εκεί, πλανόδιοι πωλητές πουλάνε τους καλοκαιρινούς µήνες διάφορα αντικείµενα και τοπικά προϊόντα (µέλι, κρασί, τσίπουρο κ.α.). Άνω Μεριά Ιδιόµορφη περιοχή, µέσα στη βλάστηση, αρκετά αραιοκατοικηµένη που την διασχίζει το ρέµα Άγκιστρο. Στα 180µ υψόµετρο βρίσκεται µεσαιωνικός οχυρωµατικός περίβολος, ό,τι έχει αποµείνει από ένα εκτεταµένο µεσαιωνικό σύνολο. Αλώνια Βρίσκονται νότια της Καµαριώτισσας γύρω στα 4 χλµ. στον κάµπο στα Ν∆ του νησιού. Αγροτικό χωριό µε όµορφα περιβόλια και αυλές. Εκεί, βρίσκεται η Μονή του Αγ. Αθανασίου και το αλιευτικό καταφύγιο. Λάκκωµα Ο οικισµός αυτός αποτελεί τον πυρήνα των ελαιώνων. Εκεί, διασώζονται 3 παλιά ελαιοτριβεία, δείγµατα της Σαµοθρακίτικης πρωτοβιοµηχανικής αρχιτεκτονικής. Προφήτης Ηλίας Βρίσκεται 2 χλµ. πάνω από το Λάκκωµα. Ορεινός και κτηνοτροφικός οικισµός χτισµένος στην πλαγιά του βουνού µε θέα την Ίµβρο, τη Λήµνο και το Άγιο Όρος µε το φηµισµένο κατσικάκι στο φούρνο. Ξηροπόταµος Είναι οικισµός που βρίσκεται κατά µήκος του ρέµατος του Ξηροποτάµου στα Ν∆ του νησιού. Είναι αρκετά διεσπαρµένος. Η περιοχή έχει ελαιώνες, παραποτάµια βλάστηση και άφθονα τρεχούµενα νερά λόγω του ρέµατος. Οι τέσσερις τελευταίοι οικισµοί έχουν στεριανό χαρακτήρα και οι κάτοικοι µέχρι πριν από λίγο καιρό ζούσαν αποκλειστικά από τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Λιµάνι Καµαριώτισσας Το λιµάνι µπορεί να δεχτεί πλοία µε µέγιστο µήκος 110µ. Έτσι, η Σαµοθράκη δεν µπορεί να δεχτεί ούτε κρουαζιερόπλοια ούτε να συνδεθεί µε τον Πειραιά. Υπάρχει πρόταση για προβλήτα κι εκβάθυνση του λιµανιού. Πρόταση υπάρχει και για ιπτάµενο δελφίνι. Έχει δοθεί εντολή για νοµιµοποίηση όλων των αυθαιρέτων κτισµάτων εντός της χερσαίας ζώνης του λιµένα µέχρι 31/12/2007. Επίσης το Υπ.∆.Τ µε τη Νοµαρχία και το Τελωνείο θα κατασκευάσουν πύλη σταθµού «Σένγκεν» για έλεγχο διαβατηρίων-λιµάνι εισόδου-εξόδου. Το κτίριο έχει ήδη κατασκευαστεί. Κρίνεται πως το νησί θα ωφεληθεί οικονοµικά από τους τουρίστες. ∆ηµοτικό Υδροθεραπευτήριο Χτίστηκε το 1981 και πρωτολειτούργησε το 1982. Έγινε αναµόρφώση και επέκταση του κτιρίου το 1996. Λειτουργεί µόνο τους θερινούς µήνες και δέχεται πλήθος επισκεπτών ντόπιων και µη. Η διαχείριση της λειτουργίας του πραγµατοποιείται τα τελευταία χρόνια από την ∆ηµοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Σαµοθράκης (∆.Ε.Α.Σ.) κατόπιν παραχωρήσεως του ∆ήµου. ∆ιαθέτει 2 πισίνες (αντρών και γυναικών) και 13 µπανιέρες 38-39º. Υπάρχει µία δεύτερη πηγή, η «πηγή των Φρικιών». Το νερό διοχετεύεται σε δύο γούρνες, µία υπαίθρια 59.5 και µία στεγασµένη 41-49º. Την προτιµούν κυρίως νέοι. Υπάρχει και πηγή για ποδόλουτρο που την προτιµούν οι ηλικιωµένοι.Ψυχρή πηγή «Σφενδάµι» πάνω από τα θερµά λουτρά ευεργετική σε νευρικές παθήσεις. ∆ηµοτικό κάµπινγκ Βρίσκεται στην βόρεια ακτή του νησιού λίγο ανατολικά από τα Θερµά. Χωρίζεται σε δύο µέρη. Το πρώτο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1989 και χαρακτηρίζεται ως ελεύθερης, φυσικής διαβίωσης µε έκταση 20στρ. και χωρητικότητα 200 άτοµα ενώ το δεύτερο είναι οργανωµένο, ιδρύθηκε το 1981, πρωτολειτούργησε το 1884, χωράει 800 άτοµα και διαθέτει κάποιες ανέσεις για τους επισκέπτες (ρεύµα, µίνι µάρκετ κ.α.). Λειτουργούν Ιούλιο και Αύγουστο και φιλοξενούν περίπου 5000 επισκέπτες το έτος. Εκτός από τις περιοχές αυτές, αρκετοί επισκέπτες, κυρίως νέοι, µε τη διάθεση να ζήσουν όσο το δυνατόν πιο κοντά στη φύση κατασκηνώνουν στο βουνό σε σκηνές. Το φαινόµενο αυτό είναι πολύ συνηθισµένο στο νησί παρόλο που η ελεύθερη κατασκήνωση απαγορεύεται από το νόµο σε όλη την Ελλάδα. Κατά καιρούς πραγµατοποιούνται έλεγχοι και συλλήψεις από την Αστυνοµία, οι οποίες όµως έχουν πολύ παροδικό αποτέλεσµα. Το θετικό της κατάστασης είναι πως κάποιοι νέοι έχουν τη διάθεση να ζήσουν κοντά στη φύση και να γίνουν µέρος της ενώ τα αρνητικά είναι πως µετά το τέλος της θερινής περιόδου που οι επισκέπτες εγκαταλείπουν το νησί, πολλά σκουπίδια παραµένουν στο βουνό, υπολείµµατα της διαµονής τους. Επίσης, λόγω του ότι το νησί είναι ιδιαίτερα δύσβατο σε πολλά σηµεία, συµβαίνουν πολλά ατυχήµατα κατά την ανάβαση και κατάβαση των επισκεπτών κυρίως τις νυχτερινές ώρες. Κάποια ήταν θανατηφόρα.
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Οι κάτοικοι ασχολούνταν και ασχολούνται µε την κτηνοτροφία, την γεωργία, την αλιεία και τελευταία µε τουριστικά επαγγέλµατα. Στο τέλος του 19ου αι. η Σαµοθράκη εξήγαγε σφουγγάρια, ξυλοκάρβουνο, ελαιόλαδο, φρούτα, σουσάµι, σουσαµέλαιο και οριγανέλαιο στη Ρωσία. Επίσης, εξήγαγε κάρβουνο και µαλλί ενώ εµπορικές συναλλαγές είχε µε τη Μυτιλήνη και τη Μικρά Ασία. Από τη δεκαετία του 60 παρατηρούνται κάποιες αλλαγές. Όταν εισήχθη ο θεσµός των αγροτικών επιδοτήσεων η κατάσταση διαµορφώθηκε ανάλογα. Αυξήθηκε η τοπική παραγωγή του σιταριού, των ζωοτροφών, ο αριθµός των οικόσιτων ζώων και των ελαιόδεντρων. Αντίθετα µειώθηκαν τα φασόλια, τα µποστάνια και το σουσάµι εξαφανίστηκε. Στα παραπάνω συνέβαλε και η χρήση των λιπασµάτων καθώς και η βελτιωµένη άρδευση λόγω των γεωτρήσεων. Σήµερα, τα προϊόντα που εξάγονται είναι: Ελιές, λάδι, τυριά, µέλι, ψάρια, και γεωργικά προϊόντα µέσω του συνεταιρισµού. Επίσης παράγει κρασί και τσίπουρο που όµως δεν τα εξάγει. • Τα επιδοτούµενα προγράµµατα για τον πρωτογενή τοµέα που εφαρµόζονται στην Σαµοθράκη ώστε να ελαττωθεί το κόστος παραγωγής είναι: • Η εξισωτική αποζηµίωση. Από το 1981. Απευθύνεται σε µόνιµους κατοίκους ορεινών περιοχών και κατόχους άνω των 20στρ. καλλιεργήσιµης γης. • Η επιδότηση για παραγωγή λαδιού. • Η επιδότηση για τη βελτίωση των βοσκοτόπων άνω των 500στρ. Αφορά δήµους και ιδιώτες. • Επιδότηση στα µελίσσια. • Η επιδότηση για νέους αγρότες που ζουν οικισµούς κάτω των 1000 κατοίκων και είναι κάτω των 40 ετών. • Επιδότηση στους κτηνοτρόφους ανάλογα µε τον αριθµό των ζώων. 30 ευρώ το ζώο. Συνολικά επιδοτούνται 300-400 άτοµα. Ελάχιστοι όµως αξιοποίησαν σωστά αυτά τα χρήµατα.. Λόγω της έλλειψης λιµανιού µέχρι το 1979 οι Σαµοθρακίτες ήταν αρκετά αποµονωµένοι αφού δεν υπήρχε τακτική συγκοινωνία παρά τη µικρή απόσταση από την Αλεξανδρούπολη. Αυτό είχε συντελέσει στην παγίωση µιας παραγωγικής αυτάρκειας µε βασικότερα αγροτικά προϊόντα την ελιά και τα δηµητριακά που καλλιεργούνταν στο Ν∆ τµήµα του νησιού όπου είναι και το σύνολο της αγροτικής γης. Στο γεωργικό τοµέα παλιά οι καλλιέργειες προσανατολίζονταν στην κάλυψη των αναγκών των νοικοκυριών. Τα σιτηρά κατείχαν την πρώτη θέση και καλλιεργούνταν φασόλια, καπνός, σύκα, µέλι και σταφύλια. Σήµερα στον τοµέα της γεωργίας απασχολούνται γύρω στις 100 οικογένειες. Οι ελαιώνες βρίσκονται στη Νότια και Νοτιοδυτική Σαµοθράκη και τα δέντρα είναι ξερικά, δεν ποτίζονται. Υπάρχει σύγχρονο θερµοκήπιο. Χρησιµοποιούνται φυτοφάρµακα και λιπάσµατα σε σηµαντικές ποσότητες. Ενηµερώσεις γίνονται αραιά από την διεύθυνση γεωργίας της Αλεξανδρούπολης ενώ σήµερα πλέον δεν υπάρχει µόνιµος γεωπόνος που οι γεωργοί να µπορούν να απευθύνονται. Τα τελευταία χρόνια αρκετοί νέοι αγρότες έχουν στραφεί σε βιολογικές καλλιέργειες. Κτηνοτροφία Γύρω στις 300 οικογένειες διατηρούν ποιµενικά ποίµνια αιγοπροβάτων αλλά παράλληλα έχουν και κάποια άλλη απασχόληση για συµπλήρωµα του εισοδήµατος. Σχετικά µε τις εκτάσεις που βοσκούνται υπάρχουν ασυµφωνίες οι οποίες οφείλονται κυρίως στους ορισµούς και τις αποδοχές των χαρακτηρισµών βοσκότοπος, δάσος, άγονες εκτάσεις και άλλες εκτάσεις. Γεγονός που το αναφέρουν όλοι οι φορείς και οι κάτοικοι είναι πως το νησί βόσκεται πάρα πολύ έντονα µε πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Βέβαια, υποστηρίζεται από όλες τις πλευρές, πως πρέπει να βρεθεί λύση αλλά όχι σε βάρος των κτηνοτρόφων. Λόγω της οριακής και ταυτόχρονα λεπτής αυτής κατάστασης έχει εκπονηθεί σχετική µελέτη για τον καθορισµό των εκτάσεων κάθε χρήσης από τη ∆ασολογική Σχολή του Α.Π.Θ. το 1997 µε τη µέθοδο των στιγµών σε ορθοφωτοχάρτες. Επίσης το 2004 εκπονήθηκε µελέτη βοσκοικανότητας των βοσκοτόπων της Σαµοθράκης από την «∆ηµοσυνεταιριστική Έβρου». Τελικά, συµφωνήθηκε µε τη συµβολή του ∆ασαρχείου να υιοθετηθεί η έκταση των 86000στρ. ως εκτάσεις βοσκοτόπων. Μετά από την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. παρατηρείται µια εντυπωσιακή αύξηση του πληθυσµού των αιγοπροβάτων. Το 1961 ο πληθυσµός ήταν 15771 (ΕΣΥΕ) ενώ το 1991 ο πληθυσµός τους έφτασε τα 40617 ζώα. Αιτία είναι οι επιδοτήσεις που δόθηκαν στους κτηνοτρόφους ανάλογα µε τον πληθυσµό των κοπαδιών τους. Σήµερα υπολογίζεται πως ο πληθυσµός φτάνει τα 80000 ζώα εκ των οποίων αρκετά δεν είναι σηµασµένα. Η υπερβόσκηση έχει προκαλέσει πολύ σοβαρή υποβάθµιση των λιβαδικών και δασικών οικοσυστηµάτων καθώς και των βοσκοτόπων εµποδίζοντας την φυσική αναγέννηση. Ακόµα και κάποιος που δεν είναι ειδικός παρατηρεί πως οποιοδήποτε βρώσιµο φυτό υπάρχει µέχρι το ύψος που µπορούν να φτάσουν τα γίδια είναι κατάξερο χωρίς καµία απολύτως εξαίρεση. Μάλιστα, τα ζώα έχουν αρχίσει να τρώνε ακόµα και τον φλοιό των δέντρων µε αποτέλεσµα τα δέντρα να προσβάλλονται από µύκητες και να παγώνουν τον χειµώνα. Επίσης λόγω απουσίας της ποώδους βλάστησης προκαλείται έντονη διάβρωση των εδαφών. Περιφράξεις από το ∆ήµο είναι αδύνατο να γίνουν λόγω του περίπλοκου ιδιοκτησιακού προβλήµατος. Έτσι η µέθοδος περιορίζεται µόνο σε ορισµένες δηµοτικές εκτάσεις. Η µελέτη βοσκοικανότητας έδειξε πως στους βοσκότοπους της Σαµοθράκης το κλάσµα βοσκοικανότητας προς βοσκοφόρτωση είναι 0,388. Το ιδανικό αποτέλεσµα είναι η µονάδα. Συνεπώς υπάρχει έντονη υπερβόσκηση των βοσκοτόπων. Η µελέτη προτείνει συγκεκριµένες δράσεις ώστε η παραγωγικότητα των βοσκοτόπων να ανακάµψει χωρίς όµως να ζηµιωθούν οι κτηνοτρόφοι (αποζηµιώσεις). Απαραίτητη είναι η αποµάκρυνση τουλάχιστον του 61% των αιγοπροβάτων. Γενικά κρίνεται πως η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη αλλά ακόµα αναστρέψιµη. Προτάσεις • Η βoσκοϊκανότητα θα πρέπει να εξισωθεί µε τη βοσκοφόρτωση. Αν συµβεί αυτό θα αυξηθεί κατά πολύ η παραγωγικότητα των βοσκοτόπων και θα αναβαθµιστεί η ποιότητα της βοσκήσιµης ύλης. • Προτείνεται να πραγµατοποιείται προσχεδιασµένη βόσκηση µε αναστολή για τέσσερις µήνες το χρόνο για την ανάκαµψη και αειφορία των λειµώνων. Την περίοδο αυτή να αγοράζεται καλής ποιότητας ζωοτροφή για τη σίτιση των ζώων. • Να βελτιωθούν οι συνθήκες διαχείρισης των βοσκοτόπων. • Να αποσυρθούν τα ηλικιωµένα και ασθενικά αιγοπρόβατα ώστε τα υπόλοιπα να θρέφονται καλύτερα αυξάνοντας την παραγωγικότητά τους. • Να γίνει εκσυγχρονισµός των εγκαταστάσεων µεταποίησης κτηνοτροφικών προϊόντων. • Να πραγµατοποιηθούν σεµινάρια εκπαίδευσης στους κτηνοτρόφους για τους σύγχρονους τρόπους άσκησης της κτηνοτροφίας καθώς και τις τάσεις αυτής στο µέλλον. • Να δοθούν οι αντίστοιχες αποζηµιώσεις στους κτηνοτρόφους οι οποίες σε συνδυασµό µε τη βελτίωση της απόδοσης των ζώων που θα παραµείνουν θα αυξήσουν το εισόδηµά τους. • Να γίνονται περιφράξεις εκτάσεων µε περιοδικό χαρακτήρα για να ευνοηθεί η φυσική αναγέννηση. Αλιεία Το επάγγελµα της αλιείας εµφανίστηκε µόλις το 1900. Έως τότε, ακόµα και σήµερα, ερχόντουσαν αλιείς από άλλα µέρη στα νερά της Σαµοθράκης. Σήµερα γύρω στις 60 οικογένειες απασχολούνται στον τοµέα της αλιείας ενώ τα αλιευτικά σκάφη του νησιού είναι: 6 µηχανότρατες µέσης αλιείας που χρησιµοποιούνται από 1-10 έως 30- 05, 2 γριγρί από 01-05 έως 30-09 και 40 παράκτια σκάφη. Η αναπτυξιακή πορεία της αλιείας του νησιού είναι πολύ µέτρια. Υπάρχει έλλειψη επαρκούς αριθµού αλιευτικών καταφυγίων και ανυπαρξία µονάδας µεταποίησης αλιευµάτων. Το µοναδικό αλιευτικό καταφύγιο είναι στο Λάκκωµα που προσβάλλεται όµως από Ν και ΝΑ ανέµους και κρίνεται προβληµατικό. Υπάρχουν δύο φυσικά ιχθυοτροφεία, το πρώτο κοντά στο Φονιά και το δεύτερο στην τοποθεσία Ακρωτήρι. Παρόλα αυτά το φαινόµενο της υπεραλίευσης και της παράνοµης αλιείας είναι υπαρκτό καθώς παρατηρείται σηµαντική ελάττωση της ποσότητας των ιχθυοπληθυσµών τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν παραβάσεις τόσο σχετικά µε την απόσταση από την ακτή (3 µίλια) που επιτρέπονται οι τράτες όσο και στο χρόνο παραµονής πχ. των νταουλιών στο βυθό. Παλιότερα χρησιµοποιούνταν δυναµίτες, τώρα όχι. Το παράδοξο είναι πως τον µήνα Μάιο που είναι η αναπαραγωγική περίοδος των ψαριών επιτρέπονται και οι τράτες και τα γρι-γρι ενώ απαγορεύονται τα παράκτια σκάφη. Για τον έλεγχο των σκαφών, υπάρχει ρύθµιση από το Υπ. Αλιείας ώστε όλα τα σκάφη να διαθέτουν gps για τον εντοπισµό της ακριβούς τους θέσης. Αλλά το gps δεν είναι υποχρεωτικό να είναι ανοιχτό.
ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ Τουρισµός Η ανάπτυξη του τουριστικού τοµέα χαρακτηρίζεται πολύ µειωµένη σε σχέση µε τα υπόλοιπα νησιά του αιγαίου. Η τουριστική περίοδος είναι µόνο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Ο τουρισµός είναι κυρίως εσωτερικός και τελευταία έχουν αρχίσει να την επισκέπτονται τουρίστες από Βαλκανικές χώρες όπως Βουλγαρία. Όµως είναι φανερή η αύξηση του τουριστικού ενδιαφέροντος. Σηµαντικό ρόλο παίζει δύσκολη γεωγραφική θέση. Η ξενοδοχειακή υποδοµή είναι όµως αρκετά καλή µε ξενοδοχειακές µονάδες υπάρχουν στην Καµαριώτισσα, στα Θέρµα, στην Παλιάπολη και στους Άνω Καρυώτες, πάνω από 600 κλίνες συνολικά. Υπάρχουν επίσης πολλά ενοικιαζ΄πµενα δωµάτια. Συγκοινωνιακή αφετηρία είναι το λιµάνι της Καµαριώτισσας. Η ακτοπλοϊκή σύνδεση του νησιού εγκαινιάστηκε το 1976. Πριν από τότε η µεταφορά επιβατών και εµπορευµάτων γινόταν µε καΐκια. Σήµερα, κατά τους καλοκαιρινούς µήνες (1/6 έως 30/09) πραγµατοποιούνται 2 δροµολόγια την ηµέρα από και προς την Αλεξανδρούπολη ενώ τους χειµερινούς µήνες (1/10 έως31/05) πραγµατοποιούνται 5 δροµολόγια την εβδοµάδα. Επίσης υπάρχει 1 δροµολόγιο την εβδοµάδα από και προς την Καβάλα, Λήµνο, Λαύριο. Αεροδρόµιο προς το παρόν δεν υπάρχει αλλά γίνονται προσπάθειες. Επίσης υπάρχει ικανοποιητική δηµοτική συγκοινωνία µε διαδροµές: Καµαριώτισσα-Θέρµα-Κάµπινγκ-Θέρµα-Καµαριώτισσα: 10 δροµολόγια την ηµέρα Κάµπινγκ-Φονιάς-Κάµπινγκ: 8 δροµολόγια την ηµέρα Καµαριώτισσα-Χώρα-Καµαριώτισσα: 9 δροµολόγια την ηµέρα Καµαριώτισσα-Αλώνια-Λάκκωµα-Πρ. Ηλίας-Λάκκωµα-Αλώνια-Καµαριώτισσα: 5 δροµολόγια την ηµέρα. Ύδρευση Ο ∆ήµος Σαµοθράκης διαθέτει 17 υδραγωγεία, 14 πηγές, 1 γεώτρηση και 2 πηγάδια για την εξυπηρέτηση των κατοίκων που κατά τους καλοκαιρινούς µήνες φτάνουν τους 15000. Παρατίθεται πίνακας (2001) Οικισµοί Υδραγωγεία Πηγές Γεωτρήσεις Πηγάδια Κάτοικοι Καµαριώτισσα 3 3 1 1000 Χώρα 1 3 450 Λάκκωµα 2 1 1 420 Πρ.Ηλίας,Καστέλλι,∆άφνες 1 1 350 Αλώνια 1 1 250 Βαράδες-Κάµπινγκ 1 1 1 5000* Θέρµα 2 2 90 Ξηροπόταµος 1 1 80 Άνω Μεριά 1 1 70 Κάτω Καρυώτες 1 1 65 Άνω Καρυώτες 1 1 50 Παλιάπολη 1 1 30 Βασιλικός 1 1 25* *Κάτοικοι κατά τους καλοκαιρινούς µήνες Οι οικισµοί της Σαµοθράκης θα µπορούσαν να εξυπηρετούνται από τα τρεχούµενα νερά και ο καθένας να είναι τελείως αυτόνοµος. Το Λάκκωµα έχει πρόβληµα γιατί η δεξαµενή είναι πιο χαµηλά. Άρδευση. Η άρδευση πραγµατοποιείται µε 14 γεωτρήσεις που κατασκευάστηκαν αποκλειστικά για αυτήν τη χρήση. Το νερό παρέχεται δωρεάν στους αγρότες ενώ καταβάλλουν κάποιο ποσό στη ∆.Ε.Η. για τη λειτουργία των γεωτρήσεων. Επίσης από κάποια ρέµατα ξεκινούν αυλάκια που καταλήγουν σε σηµεία ποτίσµατος. Οδικό δίκτυο Ολοκληρώθηκε στο νησί το 98 µε κάποιες επεκτάσεις στη συνέχεια και κρίνεται από τους κατοίκους ως σχετικά ικανοποιητικό. Το επαρχιακό οδικό δίκτυο ήταν στην αρµοδιότητα της Νοµαρχίας Έβρου ενώ το δηµοτικό και αγροτικό στην αρµοδιότητα του ∆ήµου. Σήµερα πλέον όλοι οι οικισµοί εξυπηρετούνται από ασφαλτοστρωµένο οδικό δίκτυο µιας λωρίδας στην κάθε κατεύθυνση εκτός από 2-3 πολύ µικρούς που έχουν χωµατόδροµο. Μονοπάτια Ο ορειβατικός σύλλογος Σαµοθράκης έχει σηµάνει 22 ορειβατικές και πεζοπορικές διαδροµές. Επίσης παρέχεται στους επισκέπτες ο «Οικοτουριστικός και Ορειβατικός Χάρτης», η έκδοση του οποίου πραγµατοποιήθηκε από τη ∆.Ε.Α.Σ. και τη ∆ηµοσυνεταιριστική Έβρου Α.Ε. το 2004 µε χρηµατοδότηση από πρόγραµµα ΕΤΕΡΠΣ.
∆ΙΑ∆ΡΟΜΗ ΒΑΘΜΟΣ ∆ΥΣΚΟΛΙΑΣ ΩΡΕΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗ (µ.) ΜΕΣΗ ΚΛΙΣΗ Θέρµα-Φεγγάρι 3 4 5900 24% Α. Μεριά-Καρυά-Πηγές Φονιά 3 1,45’ 2460 20% Α.Μεριά-Κουφούκλιο- Αµόνι- Λουλούδι-Φεγγάρι 3 3,10’ 4600 15% Ρέµα Φονιά-Καταρράκτης Κλείδωση 3 2 2300 13% Βαράδες-Καρυά 3 2 2200 32% Πέρα Θέρµα-Γριά Βάθρα- Χρηστός- Ρεµα Καρδέλης 1 1 2300 9% Κήπος-Άνω Μεριά 2 2,10’ 5900 5% Άνω Καρυώτες- Κ.Καρυώτες-Χώρα 2 3,50’ 7800 4% Αγγίναρος-Ρέµα Καραγιαννάκη-Φεγγάρι 3 3,45’ 5400 20% Κρηµνιώτισσα-Αγ.Θέκλα 3 4,20’ 6100 11% Κρηµνιώτισσα-Βάτος 3 2,15’ 3250 15% Πρ. Ηλίας-Κρηµνιώτισσα 2 2,15’ 5400 4% Πηγή Σφενδάµι 2 1,50’ 2600 15% Καταρράκτης Ξηροποτάµου 1 25’ 940 6% Χώρα-Αγ.Ανέµη- Ξηροπόταµος 2 1,40’ 4100 15% Χώρα-Φεγγάρι 3 5 7250 18% Χώρα-Αη Γιώργης 3 3,20’ 2900 26% Χώρα-Βρυχός-Ζωωδόχος πηγή 1 1,15’ 3050 4% Χώρα-Μονή Αγ. Αθανασίου 1 45’ 1800 11% Χώρα-Αλώνια- Αγ.Ευστράτιος-Αη Γιώργης-Σωτέρα 1 1,10’ 2800 5% Χώρα-Αρετσούδα 1 25’ 910 6% Χώρα-Παλιάπολη- Βασιλικό 2 2,40 3400 9% Αξίζει να σηµειωθεί πως η πρώτη διαδροµή Θέρµα- Φεγγάρι αποτελεί τµήµα του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε6 και ο Ορειβατικός Σύλλογος τοποθέτησε ταµπελάκια µε την ένδειξη Ε6 σε όλη τη διαδροµή. Τα αµπελάκια τους τα προµήθευσε η Νοµαρχία.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ Το παλιό αιολικό πάρκο στο Ακρωτήρι (Καµαρίωτισσα) που σήµερα δεν υπάρχει πια. Πριν το 2000 η παραγωγή ενέργειας της Σαµοθράκης γινόταν σε µηχανοστάσιο που λειτουργούσε µε πετρέλαιο και η ισχύς ήταν πεπερασµένη. Το 2000 η Σαµοθράκη συνδέθηκε µε 2 υποβρύχια καλώδια ισχύος 10MW το καθένα µε τη Μεσηµβρία Αλεξανδρούπολης. Η ηµερησία ισχύς τους χειµερινούς µήνες είναι περίπου 2MW ενώ τους καλοκαιρινούς µήνες όπου παρατηρείται η µέγιστη ζήτηση φτάνει τα 4MW. Η θέρµανση του νερού γίνεται σε αρκετές περιπτώσεις µε ηλιακούς θερµοσίφωνες ενώ η θέρµανση του χώρου κυρίως µε πετρέλαιο και λιγότερο µε ξύλο. Το 1984 περίπου κατασκευάστηκαν δεξαµενές πετρελαίου έξω από την Χώρα προς Αλώνια. Είναι ιδιωτικές και εξυπηρετούν το νησί στις ανάγκες του για πετρέλαιο. Ο αγωγός που έρχεται από τη θάλασσα για τις δεξαµενές περνάει κοντά από σπίτια. Κίνδυνος διαρροής πάντα υπάρχει αλλά οι απαραίτητες συντηρήσεις και ασκήσεις πυρασφάλειας γίνονται τακτικά. Παλιότερα υπήρχε τεράστιο πρόβληµα τροφοδότησης του νησιού. Το 1992 κατασκευάστηκαν 4 µικρές ανεµογεννήτριες ισχύος 55KW/h µέσα από πιλοτικό πρόγραµµα στην βόρεια ακτή του νησιού ανατολικά της Καµαριώτισσας. Το η ∆ΕΗ αποξήλωσε το αιολικό πάρκο. Κατά την τελευταία δεκαετία 2000-2010 κατατέθηκαν πολλές αιτήσεις 2010 για νέα αιολικά πάρκα. Οι αιτήσεις αυτές σήµερα θεωρούνται ανενεργές. Η Σαµοθράκη µπορεί να γίνει ένα από τα πιλοτικά νησιά µε πολυενεργειακό σύστηµα (αιολικά, βιοµάζα, γεωθερµία) και δηµοτική/λαϊκή συµµετοχή. Αναλυτικότερα: • Αιολική ενέργεια: Το νησί διαθέτει πλούσιο δυναµικό και δυνατότητες off shore ανεµογεννητριών. Ήδη , έχει γίνει χαρτογράφηση του χώρου και προσδιορισµός των πιθανών θέσεων για τις χερσαίες εγκαταστάσεις µε βάση το Ειδικό Χωροταξικό των ΑΠΕ. Η βασική ιδέα είναι να αξιοποιηθούν δηµοτικές εκτάσεις, να υπάρξει συµµετοχή του δήµου στις επενδύσεις και ενδεχοµένως ιδιωτών (Εταιρεία Λαϊκής Βάσης). Πιθανά προβλήµατα: η χωρητικότητα του καλωδίου διασύνδεσης και η χωρητικότητα του δικτύου της Θράκης. • Γεωθερµική ενέργεια. Σε εξέλιξη διαγωνισµός για την έρευνα του γεωθερµικού πεδίου (2011) • Βιοµάζα: Βρίσκεται σε εξέλιξη µελέτη (Ενεργειακό Γραφείο Αιγαίου 2011) για τη δυνατότητα ενεργειακών καλλιεργειών και χρήσης γεωργικών παραπροϊόντων. Στόχος η παραγωγή ηλεκτρισµού ή/και θερµικής ενέργειας. • Υπάρχει πρόταση για πρόγραµµα διευθέτησης της περιοχής Ακρωτηρίου και συγκεκριµένα της λιµνοθάλασσας και της ακτής. Απαιτείται παρέµβαση στο τοπίο, αποκατάσταση της λιµνοθάλασσας και δηµιουργία προϋποθέσεων για την ακτή κολύµβησης. Απαιτείται επίσης διερεύνηση της δυνατότητας αναδηµιουργίας – επέκτασης του τέως παράκτιου αιολικού πάρκου σε συνεννόηση µε τη ∆ΕΗ Ανανεώσιµες.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ Αποχετευτικό Στη Χώρα και στο Λάκκωµα τα υγρά απόβλητα οδηγούνται στη θάλασσα µέσω υπονόµων. Στους υπόλοιπους οικισµούς κάθε σπίτι έχει δικό του βόθρο. Βιολογικός καθαρισµός : Υπάρχει µελέτη για την κατασκευή στην περιοχή της λιµνοθάλασσας του Αγ. Αντρέα κοντά τον οικισµό της Καµαριώτισσας. Απορρίµµατα Απαιτείται άµεση επίλυση του προβλήµατος µε συνδυασµένη προώθηση ανακύκλωσης και δηµιουργίας νέου ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ. • Υπάρχει ήδη µελέτη ολοκληρωµένης διαχείρισης (Master Plan) των στερεών απορριµµάτων και µελέτη για την προώθηση προγράµµατος ανακύκλωσης. Το πρόγραµµα της ανακύκλωσης πρέπει να ξεκινήσει παράλληλα µε τη χωροθέτηση ΧΥΤΑ για λόγους πολιτικούς: θα πρέπει να πεισθούν οι κάτοικοι ότι ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα ανακύκλωσης θα µειώσει τον όγκο των απορριµµάτων έως και 60% και θα αποµακρύνει επικίνδυνα απορρίµµατα (π.χ. µπαταρίες) και οργανικά (αν γίνει κοµποστοποίηση). Αυτό καθιστά τον νέο ΧΥΤΑ µακροβιότερο και πιο καθαρό. • Απαιτείται άµεση προώθηση της Μελέτης Χωροθέτησης του νέου ΧΥΤΑ.
ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Ελαιοτριβεία Στον Ξεροπόταµο διασώζεται σε καλή κατάσταση το ελαιοτριβείο του Πλ. Τερζή.. Αρχικά ήταν υδροκίνητο, στη συνέχεια λειτουργούσε µε τουρµπίνα µέχρι το 1871 που τελικά έγινε ηλεκτροκίνητο. Στο Λάκκωµα, στο δρόµο για την Παχιά Άµµο, είναι τα ερείπια του ελαιοτριβείου του Γ. Χανού. Λειτούργησε από το 1925 έως το 1985. Από ένα σηµείο και ύστερα λειτουργούσε µε υδρο-τουρµπίνα και µετά ο ιδιοκτήτης του έφερε την πρώτη πετρελαιοµηχανή στο νησί. Συνιστά το µνηµειακότερο βιοµηχανικό κτίσµα του νησιού. Συνεχίζοντας τη ρεµατιά υπάρχουν άλλα δύο του ∆. Αθανασιάδη, επίσης ερείπια. Το πρώτο 1896- τέλη 1960, υδροκίνητο πάντα. ∆εύτερο 1912- τέλη 60, στην αρχή µε τουρµπίνα και µετά πετρελαιοκίνητο. Νερόµυλοι Λόγω της αφθονίας των νερών της Σαµοθράκης οι νερόµυλοι ήταν πολλοί. Στη Χώρα είναι τα ερείπια του νερόµυλου του Χαζηστεφάνου, που µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του 80 αποτελούσε το καλύτερα σωζόµενο και αντιπροσωπευτικότερο δείγµα του Σαµοθρακίτικου νερόµυλου. Παραδοσιακά επαγγέλµατα Μέχρι και την κατοχή η Σαµοθράκη ήταν πολύ φτωχό και αποµονωµένο νησί. Ύστερα, ξεκίνησε κάπως να αναπτύσσεται. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως µε την κτηνοτροφία και πού λιγότερο µε την γεωργία αφού η ποιότητα και η παραγωγικότητα του εδάφους ήταν πολύ µέτρια. Η κτηνοτροφία αποτελούνταν αποκλειστικά από αιγοπρόβατα. Τα βοοειδή τα χρησιµοποιούσαν µόνο για εργασίες. Παλιά οι κτηνοτρόφοι µετακινούσαν τα ζώα τους ανά 6µηνο από τα πεδινά στα ορεινά και αντίστροφα. Σήµερα είναι όλα ελευθέρας βοσκής. Οι γεωργοί παρήγαν µόνο κριθάρι το οποίο δεν θεριζόταν αλλά δουλευόταν µε το χέρι. Σιτάρι δεν είχαν. Υπήρχαν κάποιοι σιδεράδες, ράφτες, παπουτσήδες, κτηµατίες- µαγαζάτορες, σαµαράδες, Τριβόλι, γανωτές και πεταλωτές Παραδοσιακά επαγγέλµατα σήµερα Στο Λάκκωµα ζει ένας παππούς που έχει αλέτρια και τυροβόλια. Υπάρχει παραδοσιακός γραφικός φούρνος στη Χώρα ο οποίος ακόµα λειτουργεί ύστερα από τουλάχιστον 100 χρόνια. Τα προϊόντα ψήνονται σε ξυλόφουρνο µε ντόπια υλικά. Από το 2000 επαναλειτουργεί τυροκοµείο σε καινούριες εγκαταστάσεις έξω από τον οικισµό του Ξηροποτάµου. Το 50% για εσωτερική κατανάλωση ενώ το άλλο 50% πωλείται σε καταστήµατα της Αλεξανδρούπολης και της Αθήνας.
ΠΑΡΑ∆ΟΣΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Γλωσσικό ιδίωµα Ανήκει στα βορειοελληνικά ιδιώµατα. Συναντώνται αιγαιοπελαγίτικη και θρακική γλωσσική οµάδα. Η γλώσσα έχει ιδιοµορφίες και το λεξιλόγιο διακρίνεται για τα αρχαιοελληνικά του στοιχεία και την καθαρότητά του. Κατέχει ιδιαίτερη θέση στη νεοελληνική διαλεκτολογία. Παρουσιάζει κάποιες οµοιότητες µε τη γλώσσα της Μυτιλήνης. Μουσική Όπως έχει διασωθεί, εµφανίζει αστικο-νησιώτικο χαρακτήρα µε έντονη την παρουσία µικρασιάτικων στοιχείων και τη συχνή ενσωµάτωση ξένων. Οι καταγραφές των τραγουδιών που έκανε ο Ν. Φαρδύς τον 19ο αι. διαφέρουν σηµαντικά µε αυτές που έγιναν στο δεύτερο µισό του 20ου αι. Το φαινόµενο αυτό εντείνεται µε τα χρόνια. Τοπικοί χοροί Τοπικοί παραδοσιακοί χοροί είναι το γιαρ-γιαρ, ο πλατανίσιος, ο κεχαγιάς, ο σταυρωτός και άλλοι νησιώτικοι και µικρασιάτικοι χοροί. Οι χοροί της Σαµοθράκης είναι αρκετά ζωηροί σε σχέση µε τα άλλα νησιά. Παλαιότερα τα βασικά όργανα ήταν το σαντούρι και το ούτι ενώ σήµερα το βιολί και το λαούτο. Υφαντουργία Έχουν διασωθεί αρκετά υφαντά αλλά δυστυχώς έχουν χαθεί και πάρα πολλά. Τα υφαντά της Σαµοθράκης έχουν πολύ ζωντανά χρώµατα και πρωτότυπα σχέδια. Το πάντρεµα των ντόπιων σχεδίων µε εκείνα από τη Σµύρνη, το Αϊβαλί και την Ίµβρο που είχαν πρόσφυγες έδωσε ιδιαίτερο αποτέλεσµα. ∆υστυχώς οι ηλικιωµένες γυναίκες δεν ασχολούνται πια. Πολλά κοµµάτια έχουν βρεθεί στα σκουπίδια, δεν εκτιµώνται από όλους τους κατοίκους. Λαογραφικό µουσείο Η 1η προσπάθεια συλλογής έγινε την περίοδο 75-80 από κατοίκους µε το επάγγελµα του εκπαιδευτικού. Λειτουργεί κανονικά από το 1991. Έχει χαθεί πολύ υλικό. Εκθέτει αποκλειστικά αντικείµενα της Σαµοθράκης. Στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό διατηρητέο παλιό σπίτι της Χώρας στους δύο ορόφους. Στον κάτω όροφο εκτίθενται αντικείµενα - εργαλεία που χρησιµοποιούνταν σε παλιά επαγγέλµατα όπως του σιδηρουργού, της υφάντρας, του κτηνοτρόφου και του γεωργού. Ο πάνω όροφος αναπαριστά την παραδοσιακή κατοικία µε έπιπλα, φορεσιές καθηµερινές κι επίσηµες, σκεύη κα. Το λαογραφικό µουσείο δεν είναι ενταγµένο στην κατηγορία των µουσείων γιατί διαθέτει µόνο συλλογές και όχι σπάνια αντικείµενα Γενικά, πολιτιστικές εκδηλώσεις πραγµατοποιούνται µόνο κατά τη θερινή περίοδο. Κάθε Αύγουστο πραγµατοποιείται “∆ιαβαλκανικό Συµπόσιο Εικαστικών Τεχνών” υπό την αιγίδα του Εικαστικού Επιµελητηρίου Αθηνών. Καλλιτέχνες από τα Βαλκάνια και καθηγητές εικαστικών τεχνών έρχονται στη Σαµοθράκη. Το συµπόσιο διαρκεί 3 εβδοµάδες και τα έργα που φτιάχνονται είναι εµπνευσµένα από τη Σαµοθράκη. Με τη λήξη του Συµποσίου τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής εκτίθενται στο Πνευµατικό Κέντρο, στη Χώρα. Κάθε καλοκαίρι, τους µήνες Ιούλιο και Αύγουστο πραγµατοποιείται µια ενότητα από εκδηλώσεις µε την ονοµασία «Καβείρια». Τα Σαββατοκύριακα γίνονται συναυλίες µε διάφορα είδη µουσικής από µουσικά σύνολα όχι πολύ γνωστά. Επίσης, εκτίθενται έργα φωτογραφίας και εικαστικών και παρουσιάζονται θεατρικές παραστάσεις, γνωστές και µη. Επίσης πραγµατοποιούνται κάποιες συναυλίες στον αρχαιολογικό χώρο της Παλιάπολης. Κέντρο ∆ηµιουργικής Απασχόλησης (Κ∆ΑΠ) . Λειτουργεί τµήµα αγγειοπλαστικής που παραδίδει καλοκαιρινά σεµινάρια στον αρχαιολογικό χώρο. Ότι κατασκευάζεται εκτίθεται στο µουσείο και πωλείται. Επίσης λειτουργεί τµήµα δηµιουργικής απασχόλησης για παιδιά µέσα από κάποιο πρόγραµµα. Υπήρχε και τµήµα υφαντουργίας αλλά δεν λειτουργεί πλέον παρόλο που αργαλειοί υπάρχουν.
ΣΥΛΛΟΓΟΙ • ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΑΥΤΟ∆ΥΤΩΝ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ Σ.Υ.∆.Α.Σ. Ιδρύθηκε το 2003. Τα µέλη του είναι 34, εκ των οποίων ενεργά τα 25. Κάνουν κι εθελοντικές εργασίες όπως καθαρισµός παραλιών, λιµανιών και βυθού, αλλά και διασώσεις θαλάσσης αν χρειαστεί. Συντηρείται από τα µέλη του και βοηθητικά µε υλικά, στολές, µπουκάλες κτλ. από το δήµο. •
''ΦΕΓΓΑΡΙ'' ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ Ο Ορειβατικός Σύλλογος Σαµοθράκης ‘’ΦΕΓΓΑΡΙ’’ ιδρύθηκε το 2001, πήρε δε το όνοµα του από την κορυφή Φεγγάρι, (υψόµετρο 1.627µ) του βουνού ΣΑΟΣ, της ψηλότερης κορυφής του Αιγαίου µετά τον Ψηλορείτη. Ο Ορειβατικός Σύλλογος Σαµοθράκης δηµιουργήθηκε από µια παρόρµηση µιας παρέας νέων που θέλησαν να διαδώσουν και να µεταφέρουν την αγάπη τους για το βουνό και το περιβάλλον στους συµπολίτες τους και να προτείνουν µια εναλλακτική προσέγγιση ‘’απόδρασης και hobby’’ στους λιγοστούς κατοίκους (2.450) και τους ακόµη λιγότερους νέους του αποµονωµένου νησιού του βορειοανατολικού Αιγαίου. Σκοπός του συλλόγου είναι η συστηµατική καλλιέργεια και διάδοση όλων των µορφών ορειβασίας και γενικότερα αθληµάτων βουνού, η φροντίδα της ανάπτυξης του νησιού και της προστασίας του Ελληνικού ορεινού όγκου και εν γένει του περιβάλλοντος. Για τον σκοπό αυτό ο Ορειβατικός Σύλλογος: ∆ηµιουργεί, κατασκευάζει και συντηρεί κάθε είδους ορεινές εγκαταστάσεις και µονοπάτια που εξυπηρετούν τους σκοπούς του και επιµελείται την εύρυθµη λειτουργία τους. Οργανώνει αναβάσεις, πεζοπορίες, αναρριχήσεις και άλλες συναφείς δραστηριότητες στις κορυφές της Σαµοθράκης. Σχεδιάζει να λειτουργήσει αθλητικά τµήµατα σε συναφή αντικείµενα (τµήµα mountain bike, τµήµα αναρρίχησης). Οργανώνει σεµινάρια κατάρτισης και σχολές βελτίωσης της τεχνικής των µελών του. Ενθαρρύνει, καθοδηγεί και παρέχει τη συµπαράσταση και τη βοήθεια του για την κατάρτιση µελετών ορθολογικής οργάνωσης του ορεινού όγκου. Συµβάλλει µε κάθε τρόπο στην γνωριµία του Ελληνικού ορεινού όγκου στο ευρύτερο κοινό µε την οργάνωση ορειβατικών διαδροµών περιπάτων όπως και την ψυχαγωγία των µελών του. Συµµετέχει σε αποστολές διάσωσης αγνοούµενων ορειβατών αλλά και απεγκλωβισµού συµπολιτών µας σε καταστάσεις ανάγκης κατά τη διάρκεια ακραίων φυσικών φαινοµένων όπως βαριές χιονοπτώσεις. Ο Ορειβατικός Σύλλογος Σαµοθράκης είναι ενταγµένος στο µητρώο εθελοντικών οργανώσεων της Γενικής Γραµµατείας Πολιτικής Προστασίας. http://oreivatikossamothraki.blogspot.com/
• ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΕΝ ∆ΡΑΣΕΙ http://samothrakiinaction.blogspot.com/
• ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ «ΑΞΙΟΚΕΡΣΑ» Ιδρύθηκε πριν 6 χρόνια περίπου. Το κατάστηµα άνοιξε πριν 4 χρόνια. Συµµετέχουν 11 γυναίκες. Φτιάχνουν και πουλάνε γλυκά του κουταλιού, µαρµελάδες, λικέρ, χυλοπίτες, τραχανά, διάφορα βότανα, ελιές, λίγο λάδι, βαλσαµόλαδο, µέλι και κηροπήγια. Η παραγωγή είναι µικρή και για την παραγωγή των προϊόντων δεν χρησιµοποιούνται λιπάσµατα και φυτοφάρµακα. ∆εν έχουν όµως πιστοποιηθεί ως βιολογικά.
ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (Βασισµένες σε επαφές µε το ∆ήµο, τους συλλόγους και τους πολίτες) Το πρώτο που απασχολεί τον ∆ήµο και τους φορείς της Σαµοθράκης είναι να καταφέρουν να αναστρέψουν την αναστρέψιµη ακόµα καθοδική πορεία της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού, τόσο του χερσαίου όσο και του θαλάσσιου. Οι λόγοι που συντελούν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι από τη µια πως το µεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων δεν επιθυµεί να δει τον τόπο του να καταστρέφεται και ταυτόχρονα έχει συνειδητοποιήσει λίγο ή πολύ πως η περιβαλλοντική αξία και η σπάνια αισθητική οµορφιά του τοπίου της Σαµοθράκης είναι πολύ βασικός πόλος έλξης για τον τουρισµό. Έτσι, οι φορείς επιθυµούν να οδηγήσουν την ανάπτυξη του νησιού προς την κατεύθυνση της αειφορίας, αναδεικνύοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φύσης. Αυτό σηµαίνει πως αρχικά πρέπει να αντιµετωπιστεί οπωσδήποτε το θέµα της υπερβόσκησης και στη συνέχεια να υιοθετηθούν µορφές βιώσιµης/οικολογικής κτηνοτροφίας. Γενικά υπάρχει η επιθυµία να αναπτυχθεί το πεδίο του τουρισµού του νησιού γιατί όπως έχει αναφερθεί βρίσκεται σε πολύ χαµηλό επίπεδο σε σχέση µε τις δυαντότητες. Πιο ειδικά, οι κάτοικοι επιθυµούν να αναπτυχθεί ο φυσιολατρικός τουρισµός, από την κατασκευή και τη χάραξη µονοπατιών έως την οργάνωση δραστηριοτήτων όπως πεζοπορίες, ήπιες αθλητικές δραστηριότητες και θαλάσσια σπορ (κανιονινγκ, αναρρίχηση, καταδύσεις κα.). Τελείως ανεκµετάλλευτο κοµµάτι του τουρισµού είναι ο χειµερινός τουρισµός. Η Σαµοθράκη αποτελεί ένα από τα λίγα νησιά του Αιγαίου που ενδείκνυται για κάτι τέτοιο διότι και βουνό έχει, και υπεραρκετά χιόνια έχει. Αυτό θα συντελούσε και στην διατήρηση της ζωντάνιας του νησιού τους χειµερινούς µήνες. Υπάρχει όµως πρόβληµα µε τα καταλύµατα που τα περισσότερα είναι µάλλον ακατάλληλα για τον χειµώνα. Με την κατασκευή ορεινών καταφυγίων όµως το πρόβληµα αυτό ελαττώνεται. Επίσης, έχουν γίνει κάποιες κινήσεις για δηµιουργία βοτανικού κήπου για την προστασία και ανάδειξη των σπάνιων ενδηµικών φυτών και σπάνιων δέντρων όπως είναι Ίταµος, καθώς και υποθαλάσσιο πάρκο για την ανάδειξη του πολύ ενδιαφέροντος υποθαλάσσιου περιβάλλοντος που λόγω της γεωγραφικής θέσης, του ανάγλυφου και της σηµαντικής παρουσίας γλυκών νερών παρουσιάζει σηµαντική ποικιλότητα. Στον τοµέα της γεωργίας, χρειάζεται ενίσχυση της µελισσοκοµίας και των βιολογικών καλλιεργειών και τοπικών προϊόντων. Χρειάζεται επίσης να γίνει αναδιαµόρφωση του χώρου των Ιαµατικών πηγών στα Θέρµα και να επεκταθεί το δηµοτικό υδροθεραπευτήριο µε εγκαταστάσεις καλαίσθητες που να προσελκύουν τους επισκέπτες προσφέροντάς σύγχρονες υπηρεσίες. Η αποκατάσταση του παραδοσιακού οικισµού της Χώρας, των νερόµυλων και των ελαιοτριβείων απασχολεί επίσης τους κατοίκους. Γενικότερα η Σαµοθράκη θα µπορούσε να γίνει τόπος προορισµού για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τόσο στον τοµέα της αρχαιολογίας, όσο και στον τοµέα του φυσικού περιβάλλοντος. Τα αντίστοιχα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα θα µπορούσαν να οργανώνουν ολιγοήµερα ή µη µαθήµατα στο νησί. Η περιοχή του δηµοτικού κάµπινγκ µέχρι την περιοχή του Φονιά είναι δηµοτική έκταση. Η περιοχή του Χριστού επίσης. Η εκµετάλλευσή αυτών των εκτάσεων είναι εφικτή. Ο ∆ήµος θα ήθελε να δηµιουργηθούν 2 πυρήνες, κάτι σαν πάρκα συνάθροισης νεολαίας, καλλιτεχνών, επιστηµόνων και συγχρόνως να λειτουργούν και ως συνεδριακά κέντρο. Πολύ θετική είναι η στάση των υπεύθυνων για τις ΑΠΕ.. Η Σαµοθράκη έχει αέρα, ήλιο, νερό και πεδίο γεωθερµίας. Για τις παραπάνω δράσεις ο ∆ήµος και οι φορείς κρίνουν απαραίτητη την εκπόνηση επιστηµονικά καταρτισµένων και υπεύθυνων µελετών ώστε τα αποτελέσµατα αυτών να αντέχουν στο χρόνο, να είναι απολύτως φιλικά στο περιβάλλον και να κατασκευαστούν µε αισθητική.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ / ΧΛΩΡΙ∆Α 1. Ζώνες βλάστησης • Ευµεσογειακή ζώνη (Quercetalia ilicis, Quercion ilicis) Στη Σαµοθράκη ο ανώτερος αυξητικός χώρος Orno-Quercetum ilicis κυριαρχεί στη ζώνη από την επιφάνεια της θάλασσας έως τα 300-400 µ. υψόµετρο µε συµµετοχή χαρακτηριστικών ειδών, όπως τα ρείκια (Erica arborea, Erica manipuliflora), οι Κουµαριές (Arbutus adrachne, Arbutus unedo), τα Φιλίκια (Phillyrea latifolia), η Αριά (Quercus ilex) κ.ά. • Παραµεσογειακή ζώνη βλάστησης (Quercetalia pubescentis, Quercion confertae) Στη Σαµοθράκη, η βλάστηση της ζώνης µεταξύ 400 µ.-1100 µ. ανήκει στην υποζώνη Quercion frainetto και στους αυξητικούς χώρους: Tilio-Castanetum για τις χαµηλότερες περιοχές, όπου εµφανίζονται η Καστανιά (Castanea sativa), ο Γαύρος (Carpinus orientalis) και ο Φράξος (Fraxinus ornus) και Quercetum montanum για τις υψηλότερες περιοχές, όπου επικρατούν οι δρυς (Quercus frainetto, Quercus pubescens και Quercus dalechampii). • Ανωδασική ζώνη υψηλών ορέων ή ψευδαλπικών λιβαδιών (JuniperoAcantholimonetalia, Junipero – Daphnion) Στη Σαµοθράκη, η ζώνη πάνω από τα δασοόρια έως τις κορυφές ανήκει στην υποζώνη Junipero-Dapnion µε παρουσία διάσπαρτων θάµνων και ποωδών φυτών. 2 Τύποι βλάστησης • Καλλιέργειες Οι γεωργικές καλλιέργειες επικρατούν στη δυτική και νοτιοδυτική πλευρά του νησιού και καταλαµβάνουν το 17% της συνολικής του έκτασης (30.800 στρέµµατα). Το κυριότερο είδος που καλλιεργείται είναι το σκληρό σιτάρι (περίπου το 65% της συνολικής γεωργικής έκτασης) και ακολουθούν το κριθάρι, ο βίκος, τα κηπευτικά και τα αµπέλια, που βρίσκονται κυρίως µεταξύ Καµαριώτισσας, Αλωνίων και Ξηροπόταµου. Τα ελαιόδενδρα καταλαµβάνουν τους χαµηλούς λόφους του Λακκώµατος και Προφήτη Ηλία, σε ποσοστό 30% της συνολικής γεωργικής γης. Μόλις το 17% της συνολικής γεωργικής έκτασης αρδεύεται, ενώ οι υπόλοιπες καλλιέργειες είναι ξηρικές. • Βλάστηση βράχων Οι βραχώνες του νησιού καταλαµβάνουν τη ζώνη από το δασοόριο έως τις κορυφές. Επίσης, εντυπωσιακές βραχώδεις εξάρσεις εµφανίζονται στα απότοµα πρανή των ρεµάτων, ενώ απότοµα βράχια σχηµατίζουν γκρεµούς στις νότιες ακτές. Συνολικά καταλαµβάνουν 25.000 στρέµµατα, δηλαδή το 14% της συνολικής έκτασης του νησιού. • ∆ασικά οικοσυστήµατα Οι θαµνότοποι µε αείφυλλα σκληρόφυλλα πλατύφυλλα είδη καταλαµβάνουν την µεγαλύτερη έκταση του νησιού. Χαρακτηρίζονται από την µεγάλη πυκνότητα των θάµνων στις βόρειες εκθέσεις, στοιχείο που τους καθιστά πολλές φορές αδιαπέρατους, σε αντίθεση µε την αραιή εµφάνιση των θάµνων στις νότιες εκθέσεις. Κυριότερα είδη είναι η Κουµαριά (Arbutus unedo), το Φυλίκι (Phillyrea latifolia), η Μυρτιά (Myrtus communis) κλπ. Τα εναποµείναντα δρυοδάση εµφανίζονται στη βορεινή πλευρά και αποτελούν ένα δείγµα των εκτεταµένων αιωνόβιων βελανιδιών που καταλάµβαναν την µεγαλύτερη έκταση του νησιού. Κυριαρχούν τα είδη Quercus frainetto, Quercus pubescens και Quercus dalechampii. Είναι σηµαντικό να αναφερθεί το ∆άσος του Μαρτίνη έκτασης 2000στρ. που απλώνεται πάνω από τα Θέρµα και τους Καρυώτες και αποτελεί ίσως το µοναδικό πρωτογενές δάσος του Αιγαίου, µε τόσο µεγάλης ηλικίας βελανιδιές, λείψανο των µεγάλων δρυοδασών που κάποτε κάλυπταν όλο το νησί. Η αζωνική βλάστηση είναι πλούσια και δηµιουργεί µια ζώνη ξεχωριστού ενδιαφέροντος και φυσικής οµορφιάς για το νησί. Αιωνόβια δένδρα στηρίζουν µε τις ρίζες τους τα βραχώδη πρανή των ρεµάτων και συγκρατούν τις πέτρες που µεταφέρουν οι ορµητικοί χείµαρροι. Πλάτανοι (Platanus orientalis), σκλήθρα (Alnus glutinosa) και καστανιές (Castanea sativa) δηµιουργούν µε τη σκιά τους εντυπωσιακά οικοσυστήµατα, µε εναλλαγές τοπίων, που µόνον πλησιάζοντας γίνονται αντιληπτά. Η αζωνική βλάστηση αναπτύσσεται στην κοίτη των ρεµάτων και ελάχιστα εξαπλώνεται εκατέρωθεν της κοίτης, όπου το έδαφος καταλαµβάνεται από τους αείφυλλους θάµνους. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Σαµοθράκης αποτελούν τα πλατάνια και τα σκλήθρα που αναπτύσσονται έως και τις εκβολές των ρεµάτων στη θάλασσα. Ιδιαίτερο οικολογικό και βοτανολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ύπαρξη ειδών, όπως ο Ίταµος (Taxus baccata) που σπάνια εµφανίζεται στα νησιά. Επίσης, υπεραιωνόβιοι θάµνοι από υψηλή Άρκευθο (Juniperus excelsa) και δύσοσµη Άρκευθο (Juniperus foetidissima) εµφανίζονται διάσπαρτοι σε διάφορα υψόµετρα (100- 900 µ.) Φυσικό πευκοδάσος (µε Pinus brutia) έχει εντοπιστεί στην περιοχή των Κήπων και τεχνητό πευκοδάσος αποτελεί το προστατευτικό δάσος γύρω από την Χώρα Σαµοθράκης. Ένα από τα λίγα αναγνωρισµένα δάση από το Υπ. Γεωργίας µε τίτλους κυριότητας βρίσκεται στην περιοχή των Αγ. Ισιδώρων. • Λιβαδικά οικοσυστήµατα Η επίσηµη έκταση των λιβαδιών καταλαµβάνει το 30% της συνολικής επιφάνειας του νησιού (53.000 στρέµµατα) και περιλαµβάνει θαµνολίβαδα και ποολίβαδα. Στην πραγµατικότητα, τα τελευταία χρόνια, τα κατσίκια που είναι στο µεγαλύτερο αριθµό τους ελεύθερα, βόσκουν σε όλη την έκταση του νησιού. Η υπερβόσκηση αποτελεί µάστιγα για το νησί, καθόσον έχει υποβαθµίσει τη δασική βλάστηση, καταστρέφοντας ακόµη και τη φυσική αναγέννηση των δένδρων, όπως χαρακτηριστικά συµβαίνει στα εναποµείναντα δρυοδάση. • Ψευδαλπικά λιβάδια Τα ψευδαλπικά λιβάδια εκτείνονται από τα 1100-1600 µ. και παραµένουν χιονοσκεπή αρκετούς µήνες το χρόνο (4-5 µήνες). Σε αυτά, εµφανίζονται σποραδικοί θάµνοι είτε ψηλοί που έχουν "σωθεί" από την βοσκή, όπως άρκευθοι και ίταµοι, είτε χαµηλοί, έρποντες που έχουν αναπτύξει ένα ισχυρό, ακανθώδες περίβληµα για να προστατεύσουν τα φύλλα και τα άνθη τους από την βοσκή. Σε αυτή τη ζώνη απαντώνται και πολλά ενδηµικά και σπάνια φυτικά είδη. Η ΧΛΩΡΙ∆Α ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ 1. ∆ένδρα-θάµνοι (αναφέρεται και η κοινή ονοµασία) Pinaceae Pinus brutia Τραχεία πεύκη, Θασίτικο πεύκο Cupressaceae Juniperus oxycedrus Άρκευθος η οξύκεδρος, Αγριόκεδρο Juniperus excelsa Άρκευθος η ψηλή, Αγριοκυπάρισσο Juniperus foetidissima Άρκευθος η δυσοσµότατη, Βουνοκυπάρισσο Taxaceae Taxus baccata Ίταµος Juglandaceae Juglans regia Καρυδιά Betulaceae Alnus glutinosa Σκλήθρο Caprinus orientalis Γαύρος ο ανατολικός, Σκυλόγαυρος Fagaceae Castanea sativa Καστανιά Quercus frainetto Πλατύφυλλη δρυς, Πλατίτσα Quercus dalechampii Απόδισκη δρυς Quercus pubescens Χνοώδης δρυς, Χνουδοβελανιδιά Quercus ilex Αριά Quercus coccifera Πουρνάρι, Πρίνος Ulmaceae Ulmus campestris Πεδινή φτελιά, Φτελιά, Καραγάτσι Celtis australis Μελικουκιά Berberidaceae Berberis cretica Platanaceae Platanus orientalis Πλάτανος Rosaceae Rubus ulmifolius Βάτος, Βατοµουριά Rubus canescens Βάτος, Βατοµουριά Rosa sp. Αγριοτριανταφυλλιά Pyrus amygdaliformis Γκορτσιά Sorbus torminalis Αντιδυσερεντική σορβιά, Πρακανιά Prunus spinosa Ακανθώδης προύνος, Τσαπουρνιά Anacardiaceae Pistacia terebinthus Κοκκορεβιθιά, Αγριοτσικουδιά Aceraceae Acer monspessulanum Σφενδάµι του Μονπελιέ, Μικρόφυλλο σφενδάµι Acer orientale Ανατολικό σφενδάµι, Κρητικό σφενδάµι Cistaceae Cistus salvifolius Σφακοµηλόφυλλος κίστος, Άσπρη λαδανιά Cistus parviflorus Μικρανθής κίστος, Λαδανιά, Κουνούκλα Myrtaceae Myrtus communis Μυρτιά Ericaceae Arbutus unedo Κουµαριά Arbutus adrachne Γλιστροκουµαριά, Αγριοκουµαριά, Αδράχτι Erica arborea ∆ενδρώδες ρείκι Erica manipuliflora Χαµορείκι, Ρείκι Oleaceae Fraxinus ornus Φράξος, Μελιός, Μέλεγος Olea europaea Αγριελιά Phillyrea latifolia Φυλλίκι Apocynaceae Nerium oleander Πικροδάφνη, Verbenaceae Vitex agnus-castus Λυγαριά Caprifoliaceae Sambucus nigra Κουφοξυλιά, Σαµπούκος 2. Αναρριχώµενα Ranunculaceae Clematis vitalba Κληµατσίδα, Αγράµπελη Caprifoliaceae Lonicera etrusca ∆ασοαγιόκληµα Vitaceae Vitis vinifera subsp. sylvesrtis Αγριάµπελο, Αγριοστάφυλο Araliaceae Hedera helix Κισσός Liliaceae Smilax aspera Αρκουδόβατος 3. Ποώδη είδη Pteridophyta Hypolepidaceae Pteridium aquilinum Φτέρη Athyriaceae Cystopteris fragilis Spermatophyta Angiospermae 71 είδη των οικογενειών: Caryophyllaceae, Ranunculaceae, Papaveraceae, Brassicaceae (Cruciferae), Rosaceae, Fabaceae (Leguminosae), Euphorbiaceae, Geraniaceae, Hypericaceae (Guttiferae), Violaceae, Onagraceae, Umbelliferae, Convolvulaceae, Boraginaceae, Labiatae, Scrophulariaceae, Orobanche, Rubiaceae, Plantaginaceae, Campanulaceae, Asteraceae (Compositae), Liliaceae, Juncaceae, Poaceae (Gramineae), Araceae, Orchidaceae 4. Ενδηµικά ή απειλούµενα είδη Campanulaceae Symphyandra samothracica: ενδηµικό της Σαµοθράκης Caryophyllaceae Herniaria degenii: ενδηµικό είδος του όρους Σάος Silene samothracica: σπάνιο ενδηµικό του όρους Σάος που θεωρείται απειλούµενο λόγω της υπερβόσκησης της περιοχής Dianthus arpadianus: περιλαµβάνεται στους καταλόγους WCMC και European Red Data, πολύ σπάνιο είδος, γνωστό µόνον από το όρος Σάος και το όρος Ίδη Dianthus gracilis ssp. gracilis: περιλαµβάνεται στον κατάλογο του Προεδρικού ∆ιατάγµατος (67/1981) Compositae Anthemis cretica ssp. cretica: περιλαµβάνεται στους καταλόγους WCMC και European Red Data Cruciferae Alyssum degenianum: σπάνιο είδος, ενδηµικό του όρους Σάος Arabis bryoides: ενδηµικό της Βαλκανικής Erysimum horizontale: σπάνιο στην Ελλάδα, ευρίσκεται µόνον στη Μυτιλήνη και στη Σαµοθράκη Guttiferae Hypericum athoum: σπάνιο είδος, ενδηµικό του Βόρειου Αιγαίου Labiatae Stachys leucoglossa: ενδηµικό της Βαλκανικής Stachys cretica ssp. lesbiaca: υποβαλκανικό taxon Teucrium chamaedrys ssp. lydium: σπάνιο στην Ελλάδα Sideritis perfoliata ssp. athoa: ενδηµικό του όρους Άθως και της Σαµοθράκης Orchidaceae Orchis pallens: περιλαµβάνεται στον κατάλογο του Προεδρικού ∆ιατάγµατος (67/1981) Polygonaceae Polygonum icaricum: ενδηµικό είδος της Ικαρίας και της Σαµοθράκης Rosaceae Potentilla geoides ssp. halascyana: ενδηµικό είδος του όρους Σάος Rubiaceae Galium capreum: ενδηµικό είδος του όρους Σάος Galium samothracicum: ενδηµικό είδος του όρους Σάος Scrophulariaceae Scrophularia spinulescens: ενδηµικό της Σαµοθράκης Η ΠΑΝΙ∆Α ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ 1. Θηλαστικά Λαγός (Lepus europaeus), Πετροκούναβο (Martes foina), Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), Αγριόγιδο ( Capra aegagrus), ∆ελφίνι (Delphinus delphis), Σκαντζόχοιρος (Erinaceus concolor), Κηποµυγαλίδα (Crosidura suaveolens), Κρικοποντικός (Apodemys flavicollis), Σταχτοποντικός (Mus domesticus), Σταχτοποντικός του Abbott (Mus abbotti), Μαυροποντικός (Rattus rattus), Μικροτυφλοποντικός (Spalax leucodon), Μικροµυωτίδα (Myotis blythi ) Κινδυνεύων είδος σύµφωνα µε το "Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούµενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας". Τρωτά είδη σύµφωνα µε το "Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούµενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας". Εκτιµάται, ότι δεν υπάρχει πλέον καθαρή φυλή αγριοκάτσικου στη Σαµοθράκη, λόγω επιµειξίας µε ήµερα κατσίκια. Η µεσογειακή φώκια βρίσκει καταφύγιο στις σπηλιές των άβατων σπηλιών της ΝΑ ακτής. 2. Αµφίβια Bufo viridis Πράσινος Φρύνος, Ζάµπα. απειλούµενο στην Ευρώπη, όχι όµως στην Ελλάδα. Rana dalmatina Ευκίνητος Βάτραχος, Ζβελτοβάτραχος, Πηδοβάτραχος. απειλούµενο στην Ευρώπη, όχι όµως στην Ελλάδα Rana ridibunda Λιµνοβάτραχος, Μπάκακας, Βάθρακαςείναι το κυρίαρχο είδος στο νησί. Ευρίσκεται παντού όπου υπάρχει τρεχούµενο ή στάσιµο νερό, στα ορεινά τµήµατα του νησιού, αλλά και δίπλα στη θάλασσα σε ελαφρά υφάλµυρα νερά. 3. Ερπετά ΤΑΞΗ ΧΕΛΩΝΕΣ Emys orbicularis Νεροχελώνα, Βαλτοχελώνα. Μauremys caspica ΠοταµοχελώναTestudo graeca Ελληνική Χελώνα, Γραικοχελώνα. Και τα τρία είδη είναι προστατευόµενα αλλά δε φαίνεται να απειλούνται στην Ελλάδα. 4. Φωλιδωτά Cyrtodactylus kotschyi bibroni Κασίριδα, Κυρτοδάκτυλος Hemidactylus turcicus Σαµιαµίδι, Μολυντήρι Ablepharus kitaibelii Αβλέφαρος, Νανόσκιγκος, Μικρό Κονάκι Lacerta trilineata Τρανόσαυρα, Θεριοσαπίτα, Μεγάλη Πρασινόσαυρα Lacerta viridis Πρασινόσαυρα, Σµαραγδόσαυρα Podarcis erhardii riveti Σιλιβούτι, Χρυσοφυλλίδα, Αιγαιόσαυρα Podarcis muralis Τοιχόσαυρα Coluber caspius Ζεµένης, Αστραπόφιδο Coluber najadum dahlii Σαΐτα, Σαϊτάρι, Αµπελού Coronella austriaca Ασινόφιδο Elaphe quatuorlineata Λαφίτης, Λαφιάτης, Τετράγραµµος Elaphe longissima? Γιατρόφιδο, Λαφίτης του Ασκληπιού Natrix natrix Νερόφιδο Malpolon monspessulanus Κοιλοπέλτης, Σαπίτης, Σαυρόφιδο Vipera ammodytes meridionalis Οχιά, Όχεντρα, Αστρίτης 5. Έντοµα: Έχουν καταγραφεί 37 είδη. 6. Πτηνά Η Σαµοθράκη βρίσκεται κοντά στον ανατολικό µεταναστευτικό διάδροµο που ακολουθούν τα πτηνά κατά τις µετακινήσεις τους από τα θερµά κλίµατα στα ψυχρά την Άνοιξη και αντίστροφα το φθινόπωρο. Ως εκτούτου προσφέρεται ως σταθµός ξεκούρασης και τροφής. Επίσης, λόγω της ποικιλίας βιοτόπων που διαθέτει προσφέρεται για φώλιασµα. Οι βιότοποι αυτοί είναι τα δρυοδάση, οι απότοµες βραχώδεις ακτές, οι εσωτερικές βραχώδεις εξάρσεις, οι φυτοφράχτες, οι λιµνοθάλασσες, οι παραλιακοί υγρότοποι, οι πυκνοί θαµνώνες και οι βραχότοποι. Είδη που σταθµεύουν ή και φωλιάζουν στο νησί είναι: Θαλασσοκόρακας, Κοράκι, Καλαµοκανάς, Θαλασσοσφυρίχτης, Λευκοτσικνιάς, Σταχτοτσικνιάς, Λευκοπελαργός, Χαλκόκοτα, διάφορα είδη πάπιας, Σφηκιάρης, ∆ιπλοαάιονο, Ξεφτέρι, Σαίνι, Γερακίνα, Αετογερακίνα, Φιδαετός, Σταυραετός, Σπιζαετός, Σταυραετός, Βραχοκιρκίνεζο, Μαυροκιρκίνεζο, ∆ενδρογέρακο, Αετογερακίνα Μαυροπετρίτης, , Πετρίτης, Νησιωτική πέρδικα, Ορτύκι, Καλαµοκανάς, Πετροτιρλίδα, Θαλασσοσφυριχτής, Κοκκινοσκέλης, Βαλτότρυγγας, Άρτεµης, Ασηµόγλαρος, Χειµωνογλάρονο, Αγριοπερίστερο, ∆εκαοχτουρα, Τρυγόνι, Πεπλογλαύκα, Γκιώνης, Σταχτάρα, Σκερπανάς, Αλκυόνα, Τσαλαπετεινός, Κατσουλιέρης, Σταρήθρα, Βραχοχελίδονο, Χελιδόνι, ∆ενδροκελάδα, Χιονοψάλτης, Αηδόνι, Καρβουνιάρης, Αµµοπετροκλής, Σταχτοπετροκλής, Παρδαλοπετροκλής, Πετροκότσυφας, Κότσυφας, Ωχροστριτσίδα, Μαυροτσιροβάκος, Θαµνοτσιροβάκος, Μαυροσκούφης, ∆ενδροφυλλοσκόπος, Θαµνοφυλλοσκόπος, Μυγοχάφτης, Καλόγερος, Αετοµάχος, Γαϊδουροκεφαλάς, ∆ιπλοκεφαλάς, Κοκκινοκεφαλάς, Κίσσα, Σταχτοκουρούνα, Κοράκι, Χωραφοσπουργίτης, Σπίνος, Καρδερίνα, Χρθσοτσίχλονο, Σιρλοτσίχλονο, Βουνοτσίχλονο, Βλάχος. Τρωτό είδος σύµφωνα µε το «Κόκκινο βιβλίο των σπονδυλόζωων της Ελλάδας» Σπάνιο είδος σύµφωνα µε το «Κόκκινο βιβλίο των σπονδυλόζωων της Ελλάδας» Προστατεύονται από το Παράρτηµα Ι της οδηγίας 79/409 της Ε.Ε. Προστατεύονται από το Παράρτηµα ΙΙ της οδηγίας 79/ 409 της Ε.Ε. Στο νησί έχουν ιδρυθεί δυο µόνιµα καταφύγια θηραµάτων για την ενίσχυση του πληθυσµού της νησιώτικης πέρδικας (Alectoris chukar). Το πρώτο στη θέση "Αλωνούδια" µεταξύ των οικισµών Αλώνια και Λάκκωµα, έκτασης 5.000 στρέµµατα (ΦΕΚ. 444Β/83). Είναι λοφώδης περιοχή µε αραιούς θαµνώνες, έκτασης 3.500 στρ. και αγρούς, έκτασης 1.500 στρ. και το δεύτερο στη θέση "Κατσαµπάς" µεταξύ Χώρας και Παλιάπολης, έκτασης 19.000 στρέµµατα (ΦΕΚ 540Β/90). Είναι λοφώδης περιοχή µε αραιούς θαµνώνες.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ
www.dafni.net.gr/gr/members/files/samothraki/samothraki-report.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου