Ανάλυση: Ας μιλήσουμε για την επένδυση της Eldorado

Κυριάκος Μητσοτάκης, 5 Σεπτεμβρίου 2017
“Η μεγαλύτερη παραγωγική επένδυση στη χώρα, η επένδυση της Eldorado μέσω του «Ελληνικού Χρυσού» κινδυνεύει. Ελπίζω ότι δεν θα γίνει κάποια μεγάλη ζημιά στην πορεία… εύχομαι οι σχετικές αδειοδοτήσεις –έστω και με μεγάλη καθυστέρηση- να προχωρήσουν από τη στιγμή που δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος γιατί δεν χορηγούνται. Ελπίζω και εύχομαι το αρμόδιο υπουργείο να συνετιστεί επιτέλους να υπογράψει τις υπόλοιπες αδειοδοτήσεις ή εάν δεν το κάνει να εξηγήσει το λόγο. Δεν έχω αντιληφθεί ποιο είναι το αντικείμενο της διαιτησίας.”
Ανακοίνωση της Eldorado Gold, 11 Σεπτεμβρίου 2017
“Η Εταιρεία θα επανεκτιμήσει τις επενδυτικές επιλογές της στην Ελλάδα κατόπιν έγκρισης και έκδοσης των απαιτούμενων αδειών, σε συνεργασία με μια υποστηρικτική κυβέρνηση και θα είναι ανοιχτή σε συζητήσεις γύρω από τη χρήση και εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών.”
Μία εβδομάδα. Τόσο ήταν το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τις δηλώσεις μετά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με εργαζόμενους στην Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. και την αποικιοκρατική ανακοίνωση της Eldorado Gold τη Δευτέρα που μας πέρασε.
Και όλα αυτά, τέσσερις ημέρες πριν από την εκδίκαση προσφυγής στη διαιτησία, από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους την Παρασκευή, 15 Σεπτεμβρίου.
Οι πολιτικές προεκτάσεις, μιας υπόθεσης με πολλές γκρίζες περιοχές, έγιναν εμφανείς από το πρώτο λεπτό, μετά την ανακοίνωση των Καναδών, αλλά και – ω του θαύματος – πριν από αυτή.
Όχι, ο πρόεδρος της ΝΔ, δεν έχει κληρονομικό χάρισμα ώστε να μπορέσει να προβλέψει την αντίδραση της καναδικής εταιρίας. Ούτε πιστεύει πως «η σιωπή είναι χρυσός», όταν πρόκειται για τα συμφέροντα μιας πολυεθνικής εταιρείας. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, πως ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, Άδωνις Γεωργιάδης, πήρε πάνω του, μαζί με το ΣΚΑΙ, τη ΔΗ.ΣΥ. και το Ποτάμι, την συνεχή και απρόσκοπτη υπεράσπιση της Eldorado.
Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η αδερφή του προέδρου της ΝΔ, Ντόρα Μπακογιάννη την ώρα που σήμερα μιλάει, με αφορμή την Eldorado, για εξόντωση της επιχειρηματικότητας, είχε διαφωνήσει το 2012, ως πρόεδρος της ΔΗ.ΣΥΜ. στην επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στις Σκουριές.
Ιστορική αναδρομή… με νόημα
Η Eldorado, αγόρασε τα μεταλλεία χρυσού από την ελληνική εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός», η οποία με τη σειρά της είχε αποκτήσει τα δικαιώματα εξόρυξης με την αρωγή της κυβέρνησης Σημίτη και το ευτελές ποσό των 11 εκατομμυρίων, με ένα ειδικό νόμο που πέρασε από τη Βουλή. Κομβικό ρόλο είχε παίξει ο τότε βουλευτής Χαλκιδικής του ΠΑΣΟΚ, Χρήστος Πάχτας (μετέπειτα Δήμαρχος της περιοχής του Αριστοτέλη Χαλκιδικής, γνωστός και από το σκάνδαλο του Πόρτο Καρράς).
Τον Φεβρουάριο του 2012 εγκρίθηκαν οι τεχνικές του έργου «Μεταλλευτικές-Μεταλλουργικές Εγκαταστάσεις Μεταλλείων Κασσάνδρας» από το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Υπόθεση που πήρε πάνω του, ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου.
Οι μέθοδοι και η επέκταση της εκμεταλλευτικής δραστηριότητας, στο «μικροσκόπιο»
Ένα από τα πιο δυσδιάκριτα αλλά και πιο σημαντικά σημεία της υπόθεσης Eldorado είναι η επέκταση της εκμεταλλευτικής δραστηριότητας, η μέθοδος εξόρυξης και η επεξεργασία του μεταλλεύματος. Εκεί άλλωστε εντοπίζονται και οι τριβές της εταιρείας με την κυβέρνηση και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Για να το πούμε με όσο πιο απλά λόγια γίνεται: Στον πυρήνα της σύγκρουσης της Eldorado με την ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται η καθετοποίηση της παραγωγής χρυσού. Αν η καναδική εταιρεία καταφέρει να χρησιμοποιήσει τα μεταλλεία της Κασσάνδρας για να εξάγει συμπυκνώματα χρυσού (με τη μέθοδο flash smelting) και όχι αυτούσιο το μετάλλευμα, θα κατορθώσει να αυξήσει το κέρδος της και ταυτόχρονα να μειώσει το όφελος για το δημόσιο. Ακριβώς και αυτός ήταν ο λόγος που η ελληνική κυβέρνηση, προσπαθώντας να προστατεύσει τα συμφέροντα του δημοσίου, προσέφυγε στη διαιτησία (αν και θα μπορούσε να καταγγείλει τη σύμβαση).
Είναι εντυπωσιακό πως από τα ελληνικά ΜΜΕ διαφεύγει η είδηση που είχε αποκαλύψει η ολλανδική ΜΚΟ «SOMO», πως η Eldorado Gold χρησιμοποιούσε ολλανδικές εταιρείες-βιτρίνες ώστε να φοροαποφεύγει η ελληνική θυγατρική της.
Αδιαμφισβήτητη η περιβαλλοντική επιβάρυνση
Δεν υπάρχει ουδέτερος παρατηρητής, αλλά και ανεξάρτητη περιβαλλοντική οργάνωση που να διαφωνεί πως η εκμεταλλευτικής δραστηριότητας είναι οικολογικά επιβαρυντικό.

«Για την υλοποίηση αυτού του όρου η εταιρία είχε προτείνει μια μέθοδο πυρομεταλλουργίας, την ακαριαία τήξη ή flash melting όπως είναι γνωστή διεθνώς. Αυτή η μέθοδος όμως δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά παγκοσμίως για τον χρυσό, αλλά μόνο για άλλα μέταλλα όπως είναι ο χαλκός. Επιπλέον υπάρχει και ακόμη ένα σοβαρό πρόβλημα στην περιοχή της Ολυμπιάδας που είναι η υψηλή περιεκτικότητα των πετρωμάτων σε αρσενικό (άνω του 10%). Το πρόβλημα αυτό καθιστά ουσιαστικά μη εφαρμόσιμη τη μέθοδο του flash melting αφού όπου έχει εφαρμοστεί η περιεκτικότητα των πετρωμάτων σε αρσενικό είναι κάτω του 0,5%», δηλώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ομότιμος καθηγητής Εδαφολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κυριάκος Παναγιωτόπουλος
«Η καταστροφή συνεχίζεται. Είτε με αυτή τη μέθοδο είτε με τη χρήση κυανίου είτε ακόμη και αν δεν αποσπάται επί τόπου ο χρυσός αλλά κάπου αλλού, η περιοχή θα χάσει το νερό. Κι αυτό μιλάμε για μια επιφανειακή εξόρυξη από την οποία θα η εταιρία θα βγάζει 24.000 τόνους πετρωμάτων την ημέρα κυρίως με την χρήση εκρηκτικών. Και ξέρετε ποια είναι η ποσότητα αυτών των εκρηκτικών; Τέσσερις έως έξι τόνοι εκρηκτικών την ημέρα. Πρόκειται για μια τεράστια ποσότητα, η οποία απαιτεί επιπλέον την αποστράγγιση της περιοχής μέχρι βάθους 800 μέτρων. Τι σημαίνει αυτό; Ότι θα ξεραθεί ο τόπος, θα εξαφανιστούν οι πηγές, θα αχρηστευτούν όλες οι γεωτρήσεις από τις οποίες υδρεύονται και αρδεύονται όλα τα χωριά της περιοχής», υπογραμμίζει ο Κ. Παναγιωτόπουλος

Μιλώντας στο altsantiri.gr, η Μαρία Καδόγλου, μέλος στο “Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων”, επιβεβαιώνει τους φόβους για την εξόρυξη και μας εξηγεί πως: “Στις Σκουριές η εξόρυξη είναι επιφανειακή και μέχρι τώρα έχουν εκριζωθεί πάνω από 1800 στρώματα παρθένου δάσους, ενώ υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να καταστραφούν περίπου 1000 ακόμα στρέμματα. 

Η καταστροφή του δάσους έχει συνέπειες στην ικανότητα του εδάφους να απορροφά τις μεγάλες βροχές. Για να γίνει η εξόρυξη χρειάζεται στεγνό περιβάλλον έτσι η εταιρεία αντλεί το νερό και το πετάει γιατί πρέπει να υποβιβάσει τον υδροφόρο ορίζοντα. Όλα τα κοντινά χωριά υδροδοτούνται από αυτό το βουνό. Επίσης θα εκκρίνονται από την ανοιχτή εξόρυξη τεράστιες ποσότητες σκόνης η οποία δεν είναι απλή σκόνη. Είναι φορτωμένη με βαρέα μέταλλα και με αμίαντο. Ο αμίαντος είναι το πιο γνωστό βιομηχανικό καρκινογόνο και είναι γνωστός ως «ο αόρατος δολοφόνος» καθώς εξαιτίας του μεγέθους του δεν μπορείς να τον δεις χωρίς ειδικά μικροσκόπια. Αυτό θα έχει συνέπειες πρώτα απ’ όλα στους ίδιους τους εργαζόμενους εκεί αλλά και στους κατοίκους και επισκέπτες των κοντινών περιοχών, ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μία τουριστική περιοχή.”
Όσον αφορά στα βιομηχανικά απόβλητα, η Μ. Καδόγλου υπογραμμίζει πως: “Όταν εξορίσεις εκατομμύρια τόνους μετάλλευμα και από αυτό κρατάς σαν χρήσιμο υλικό μόνο το μισό τοις εκατό και όλο το υπόλοιπο είναι απόβλητο καταλαβαίνεις ότι έχουμε τεραστίους όγκους αποβλήτων. Έχουν δημιουργηθεί φράγματα με εκατομμύρια τόνους απόβλητων από πίσω τα οποία είναι τοξικά φορτωμένα με βαρέα μέταλλα και θα μείνουν στην περιοχή για πάντα σαν τοξικές βόμβες. Θα ζούμε με τον φόβο μήπως κάποιο από αυτά σπάσει. Πράγμα που δεν είναι απίθανο να συμβεί γιατί η περιοχή είναι εξαιρετικά σεισμογενής και έχει ένα τεράστιο ρήγμα στο οποίο ακριβώς πάνω βρίσκεται το ένα από τα τρία φράγματα. Το υπουργείο λοιπόν τα ενέκρινε όλα αυτά με τρομακτική ελαφρότητα καθώς εδώ κυριολεκτικά κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές”.
Το altsantiri.gr μίλησε και με τον Νίκο Αναστασιάδη, μέλος της Επιτροπής Αγώνα Θεσσαλονίκης ενάντια στην εξόρυξη χρυσού.

«Η Eldorado Gold στις 11 Σεπτέμβρη προχώρησε μια μια κίνηση πολιτικού εκβιασμού προκειμένου να λάβει τις άδειες που χρειάζεται για να προχωρήσει στην τελική φάση των έργων εξόρυξης χρυσού που με σκανδαλώδη τρόπο ανέλαβε στην Χαλκιδική. Βάζοντας μπροστά το “επιχείρημα” των “χαμένων επενδύσεων” προσπαθεί να επιβάλλει όρους αποικιοκρατίας», δήλωσε ο Ν. Αναστασιάδης.
«Τι θέλει η Eldorado; Γη και ύδωρ, και πιο συγκεκριμένα να λάβει τις τελικές άδειες παρά το γεγονός ότι αποδεδειγμένα πια έχει διαπράξει απάτη σε βάρος του ελληνικού δημοσίου όσον αφορά την μέθοδο μεταλλουργίας που λέει ότι θα εφαρμόσει. Η Eldorado έχει συμμάχους όλους αυτούς τους εκπροσώπους των ΜΜΕ που αδιαφορήσαν τόσα χρόνια για τους εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους και λασπολόγησαν ενάντια σε κάθε εργατικό αγώνα, και τώρα ανακάλυψαν την “εργατιά”. Τα κόμματα των προηγούμενων κυβερνήσεων που αδειοδοτούσαν χωρίς να ρωτάνε και προετοίμασαν όλη αυτή την καταστροφή.
Τέλος, τους “συνδικαλιστές” των εργοδοτικών σωματείων των μεταλλωρύχων που κινητοποιούνται μόνο κατ’ εντολή της εταιρίας. Τι κάνει η κυβέρνηση; Διαρκώς υποχωρεί στις πιέσεις της εταιρίας, ενώ είναι φανερό ότι έχει αλλάξει θέση και απλά θέλει να παρουσιάσει κάποιες δευτερεύουσες βελτιώσεις. Όπως όμως και στην περιβόητη 17ωρη διαπραγμάτευση έτσι και εδώ, η υποχωρητική της στάση ανοίγει τις ορέξεις των αποικιοκρατών. Και τα ζητάνε όλα, αλλιώς απειλούν. Ο αγώνας ενάντια στα μεταλλεία από τους κατοίκους της Χαλκιδικής και της Θεσσαλονίκης είναι σκληρός και η μάχη ενάντια στην εταιρία και θα συνεχίσει να δίνει μέχρι να γίνει πράξη το “Eldorado Go Home”.
Γι αυτό άλλωστε έχουμε δεχτεί διώξεις 450 ατόμων, και οι βασικές δίκες ξεκινάνε τον Σεπτέμβρη και τον Νοέμβρη. Θέλουμε μια άλλη στρατηγική για την περιοχή, που δεν θα καταστρέφει τις χιλιάδες θέσεις εργασίας που υπάρχουν (τουρισμός, γεωργία, μελισσοκομία, κ.λπ.). Μια στρατηγική που θα σέβεται το περιβάλλον, τα νερά, τις θάλασσες και τα βουνά της περιοχής μας. Για όλα αυτά διοργανώνουμε και συγκέντρωση την Τρίτη 19/9 στις 6μμ στην Καμάρα (Θεσσαλονίκη) για να δηλώσουμε “Να δώσουμε ένα τέλος σε αυτό το καρναβάλι, να φύγει η εταιρία και να μην έρθει άλλη”, υπογράμμισε ο Ν. Αναστασιάδης.
Οι πρακτικές της Eldorado σε άλλες χώρες
Στη γειτονική Τουρκία, η τακτική της Eldorado θυμίζει έντονα… Ελλάδα. Στην περιοχή Efemcukuru της Σμύρνης, σύμφωνα με ειδικούς ερευνητές που εκλήθησαν να ελέγξουν την περιοχή εν μέσω δίκης της Eldorado με το Επιμελητήριο Φυσικοθεραπευτών και Χειρουργών, το νερό, αλλά και το χώμα της περιοχής είναι ήδη μολυσμένο με αρσενικό.
Από την πλευρά της η εταιρεία, παρά το γεγονός ότι το δικαστήριο την έχει υποχρεώσει να αναστείλει τις εργασίες της, συνεχίζει να διαπραγματεύεται με την κυβέρνηση, κεκλεισμένων των θυρών, όχι απλώς για την επαναλειτουργία του ορυχείου, αλλά και για την επέκτασή του.

Λίγο πιο βόρεια, στη Ρουμανία, η θυγατρική της Eldorado, Deva Gold, δέχεται συνεχείς δικαστικές διακοπές στις εργασίες της από το 2014, εξ’ αιτίας των ισχυρών πιέσεων που δέχεται σχετικά με την περιβαλλοντολογική καταστροφή που πρόκειται να προκαλέσει η εξόρυξη χρυσού με κυάνιο.
Την ίδια ώρα, ο Dan Mercea, πρόεδρος του Ανεξάρτητου Κέντρου για την Ανάπτυξη Οικολογικών Πόρων, καταγγέλλει σε επιστολή του προς την υπουργό Περιβάλλοντος, Νερού και Δασών, ότι το σχέδιο της Eldorado είναι να εξορύξει χρυσό από περιοχές που εντάσσονται στο σχέδιο Natura 2000 και ότι τα τέσσερα ορυχεία της Eldorado που βρίσκονται στην περιοχή Certej πρόκειται να συνενωθούν στο ίδιο σχέδιο της Eldorado, με απρόβλεπτα αποτελέσματα για μια περιοχή της οποίας η έκταση φτάνει σχεδόν τα 5.000 εκτάρια (12.000 στρέμματα). Παράλληλα εξηγεί λεπτομερώς τις γραφειοκρατικές πρακτικές που χρησιμοποίησε η EldoradoGold για να αποφύγει τους περιβαλλοντολογικούς περιορισμούς που έθετε ο νόμος στη Ρουμανία, σε ότι αφορά τη χρήση του κυανίου.
Ωστόσο, το πρόβλημα φαίνεται ότι είναι ακόμα πιο ευρύ. Μια από τις πιο βαριές βιομηχανίες της καναδικής οικονομίας είναι οι εταιρείες εξόρυξης μετάλλων. Σύμφωνα με το miningwatch.ca, «Από την Ελλάδα μέχρι το Μεξικό και από το Εκουαδόρ μέχρι τις Φιλιππίνες, πλέον έχουμε έναν κατάλογο 12 περιπτώσεων κατά τις οποίες Καναδοί πρεσβευτές παρενέβησαν για να υπερασπιστούν άκριτα τα συμφέροντα Καναδικών εταιρειών εξόρυξης που αντιμετώπιζαν αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών και αποφάσεις κυβερνητικών αξιωματούχων που δεν τις συνέφεραν».
Επίλογος
Πέρα από τις μεθόδους εκμετάλλευσης και επεξεργασίας και πάνω από τον απαραίτητο έλεγχο του κράτους στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, βρίσκεται μία στοιχειώδης υποχρέωση κάθε κυβέρνησης. Η προστασία, δηλαδή, κάθε εργαζομένου, κάθε εργάτη, κάθε οικογένειας. Σε μια χώρα όπου έχει υποστεί την πιο καταστροφική δημοσιονομική προσαρμογή δυτικού κράτους εν καιρώ ειρήνης και με τα νεοφιλελεύθερα μέτρα να διαδέχονται το ένα το άλλο, ο άνθρωπος, το περιβάλλον και ο εργαζόμενος πρέπει να είναι η απάντηση σε κάθε ερώτηση.
Οποιαδήποτε εξέλιξη και αν έχει η υπόθεση της Eldorado Gold στην Ελλάδα, πρώτο μέλημα της κυβέρνησης, μετά την προστασία του περιβάλλοντος, θα πρέπει να είναι η “διάσωση” των ανθρώπων που δουλεύουν στα ορυχεία και που χρησιμοποιούνται κάθε φορά ως εργαλείο προπαγάνδας και ανθρώπινη ασπίδα για τα συμφέροντα της εταιρείας.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ταχτσίδης
Ρεπορτάζ: Αντώνης Ρηγόπουλος, Δανάη Κισκήρα – Μπαρτσώκα